De geboorte van de Geuzen
De Opstand in de Nederlanden
De watergeuzen

(1568 - 1573)

De belangrijkste leiders: Brederode,
Boisot,
Lumey,
Entens,
Treslong en
Sonoy
- Jan Abels
- Willem van Angeren
- Willem van Batenburg
- Willem van de Bergh
- Adriaan de Bergues
- Joost van Bevervoorde
- Jacob Blommaert
- Marinus Brandt
- Lancelot van Brederode
- Jan Broeck
- Jacob Cabeliau
- Foppe Camstra
- Gerlach van der Capellen
- Gaspard de Coligny
- Dirk Volkertsz Coornhert
- Ananias van Cruyningen
- Cornelis Dirksz
- Johan Dorre
- Arent van Duivenvoorde
- Johan van Eschede
- Guislain de Fiennes
- Jan Haring
- Adam van Haren
- Splinter Helmich
- Jan van Hembyze
- Joachim Hendriks Swartenhondt
- Philips van Hohenlohe
- Johan van den Kornput
- Herman Laarhuis
- Antoon van Lalaing
- Philips van Marnix
- Doeke Martena
- Adriaen Menninck
- Lodewijk van Nassau
- Adolf von Neuenahr
- John Norris
- Floris van Pallandt
- Frederik van de Palts
- Johan Casimir van de Palts
- Joachim Pruist
- Herbert van Raephorst
- Johan Rammelman
- Jan van Ransdorp
- Jacob de Rijk
- Eggerich Ripperda
- Herman Ripperda
- Wigbolt Ripperda
- Cornelis Roobol
- Nicolaas Ruychaver
- Maarten Schenk
- Spiering
- Overste Steenbach
- Christoffer Schele
- Wolter Splinter
- Johan Splinter
- Joost de Soete
- Herman Stricker (Moded)
- Adriaan van Swieten
- Jan van Troyen
- Jerome Tseraerts
- Johan van Voorst
- Gerard van Warmelo
- Herman van Welvelde
- Christoffel van IJsselstein


 

Video

Het bierschip van Sloten 1588

Slag om Groenlo
Bergsche batterij en Willemstads Leger in gevecht Megen 650 jaar
Ridders bij kasteel Twickel
Edelen sluiten een verbond tegen Spanje - litho van C.C.A. Last uit 1870 uitgever Trap in Leiden bron rijksprentenkabinet Amsterdam

Ontevreden edelen komen bijeen in het Brusselse paleis van de graaf van Culemborg, Floris van Pallandt. Ze sluiten een verbond tegen de kerkelijke rechtbank, de inquisitie. Van Brederode, Van Nassau en zo'n 400 edelen bieden de landvoogdes, Margaretha van Parma, een Smeekschrift aan. De terechtstellingen moeten stoppen evenals de vreselijke verbrandingen.

De landvoogdes is bang en doet wat vage toezeggingen. 'Het zijn maar geuzen (bedelaars)', probeert de hoge edele Berlaymont Margaretha gerust te stellen.

Maar wanneer koning Philips II in het verre Spanje de teugels onmiddellijk hard aantrekt houdt de beeldenstorm in de Lage Landen huis.

De arme bevolking neemt het heft in eigen hand. Koning Filips II is woedend. Die slappe Margaretha moet onmiddellijk weg. Alva, de ijzeren hertog, krijgt vergaande volmachten en treedt genadeloos op. Maar de Hollanders en Zeeuwen zijn niet van plan opnieuw het hoofd te buigen. Een gewapend conflict barst los en houdt de Lage Landen 80 jaar in haar greep.

Vijf dagen na de slag bij Heiligerlee, op 28 mei 1568, laat Alva het paleis van de graaf van Culemborg, waar het eens allemaal begon, tot de laatste steen afbreken. Op 1 juni 1568 begint de terechtstelling van edelen. Ook de hoge edelen, graaf Van Egmond en admiraal Van Hoorne, verliezen hun hoofd. De watergeuzen lijken in eerste instantie kansloos tegen de goed geoliede vechtmachine uit Spanje. Maar Alva onderschat hen.

Ondertekenaars van het verbond van edelen waren:
Lodewijk van Nassau (1538 - gesn. 1574), Hendrik van Brederode (1531 - 1568), bijgenaamd De Grote Geus, Lancelot van Brederode (onthoofd, 1573), Jan van Marnix (1537 - gesn. 1567), Adolf van der Aa (gesn. 1568), Bernard de Mérode (ca. 1525 - ca. 1590), Jan van Casembroot (ca. 1525 - onthoofd 1568), Otto van den Boetzelaer (ca. 1530 - 1568), Wessel van den Boetzelaer (1500 - 1575) Daniel van den Boetzelaer (ca. 1525 - 1591), Rutger van den Boetzelaer (1534 - 1604), Floris van den Boetzelaer (ca. 1520 - ca. 1575), Johan van der Does (1545 - 1604), Albrecht van Egmont (overl. 1595), Charles de Boisot (ca. 1530 - 1575), Floris van Culemborg (1537 - 1598), Berthold Entens van Mentheda tot Middelstum (1539 -gesn. 1580), Nicolaas de Hames (ca. 1528 - 1568), Gislain de Fiennes (overl. 1577), Filips van der Aa (overl. 1586), Frederik van Dorp (1547 - 1612), Willem van Blois van Treslong (ca. 1529 - 1594), Dirk van Bronkhorst-Batenburg (onthoofd, 1568), Gijsbert van Bronkhorst-Batenburg (onthoofd, 1568), Willem van den Bergh (1537 - 1586), Diederik Sonoy (1529 - 1597), Floris van Jutfaes, Seerp Galama (1528 - 1581), Jacob van Ilpendam (onthoofd, 1568), Bernard van Merode (1510 - 1591), Christoffel van IJsselstein, Jorryt, Otto en Leo Hania, Christoffel van Leefdael (1533 - 1617), Hartman Galama (1533 1568), Oene en Wybe van Grovestins, Tjomme Wybes Rollema (1528 - 1582).

  De belangrijke Spaanse legerleiders in Nederland zijn:

- Mendo, de wrede kapitein van Verdugo
- Berlaymont moordt Oudewater uit
- Mondragon, bekwaam legerleider toont begrip voor de opstand
- Alva onderschat de watergeuzen
- Moordenaar van Naarden vereeuwigd in schilderij van El Greco
- Fadrique krijgt de schuld van mislukte onderdrukking watergeuzen
- Bernardino de Mendoza, diplomaat, geleerde en wrede houwdegen
- Alexander Farnese, hertog van Parma, vermorzelt bijna de opstand
- Gaspard de Robles, enige vijand die een standbeeld verdient
- Juan Baptista de Tassis, leider van Spaans roversnest
- Francisco Verdugo, de schrik van de Lage Landen
- Valdez' nieuwe tactiek: uithongeren van bevolking Leiden
- Spinola verovert Twente, Breda en drijft Maurits terug
- Spinola vecht jaren tegen de jonge republiek -
Henri de Vienne, baron de Chevreaux uit Franche-Comte, is bevelhebber van een compagnie cavalerie in Spaanse dienst, neemt deel aan de belegering van Haarlem in 1573. Tot 1578 werft hij regelmatig soldaten in Franche-Comté.

Teken mijn gastenboek
Marcel Tettero is oud-journalist bij De Twentsche Courant Tubantia
3 september 2013 Laatste update: 18 augustus 2021