Home
Kapitein Splinter Helmich is een echte held
circa 1545 - 1589
Soldaat klimt op tot officier in leger van Willem van Oranje

Iemand die zijn leven meer dan eens in de waagschaal legt is kapitein Splinter Helmich. Tegenover muitende soldaten stelt hij zich onverzettelijk op waardoor hij het risico loopt over de kling te worden gejaagd. Maar hij wil van geen wijken weten. Kapitein Splinter is een echte held. Hij begint in 1572 als soldaat, is een jaar later sergeant, in 1576 vaandrig, in 1579 luitenant en in augustus 1580 kapitein of hopman. Bij de verdediging van het tot schans omgetoverde huis Well bij Venlo weet hij als bevelvoerder van geen wijken. Het Spaanse leger heeft in 1586 een sterk offensief aan de Maas ingezet, waar Splinter al jaren met z'n vendel van 100 tot 150 man opereert.

Grave en Venlo zijn net in handen van de vijand gevallen. Een overmacht van meer dan 5000 infanteristen en 1500 ruiters verschijnen op 24 juli 1586 voor het huis Well. De Spanjaarden brengen geschut in stelling. Genade vragen kan niet meer. Een trompetter van de vijand overhandigt voor de derde keer een brief met het advies zich over te geven.

Kasteel Well

Boven: Kasteel Well tussen Venlo en Afferden.

Staatse soldaten stelen van elkaar

De discipline in het staatse leger laat vaak te wensen over. De garnizoenen van Blijenbeek, Well, Straelen, Mierlo, Venlo en Kerpen bestelen elkaar van voedsel en soms nemen ze zelfs elkaars soldaten in gijzeling en brandschatten ze elkaars dorpen en versterkingen. Splinter die van 1580 tot 1585 in het land van Overmaas, tussen Maas en Rijn, actief is noteert ook een meevaller. Het lukt hem in een aanval op Xanten in april 1582 niemand minder dan de beruchte overste Maarten Schenk gevangen te nemen. Schenk houdt Eggerik Ripperda en andere Twentse edelen gevangen.
Soldaten dringen de kamer van Splinter binnen om naar de inhoud van de brief te vragen. Splinter overtuigt zijn mannen met veel moeite vol te houden tijdens de aanstaande belegering. Nadat op 25 juni de eerste kogels met kanonnen zijn afgeschoten waarbij een soldaat beide benen verliest, vragen de staatse soldaten Splinter opnieuw onmiddellijk met de Spaanse legerleiding te overleggen.
Splinter wijst zijn mannen op de eed van trouw die zij hebben afgelegd. De (slecht betaalde) soldaten komen daarna in opstand. Splinter stelt hen een maand soldij extra in het vooruitzicht als ze nog volhouden totdat een bres in de muur is geslagen. Maar daar willen de mannen niets van weten. Splinter zegt dan eindelijk toe de volgende dag te gaan praten met de Spanjaarden.

Loonmaand verlengd van 32 tot 42 dagen

Betalen van soldij is vaak een probleem in het staatse leger. Geldgebrek is aan de orde van de dag. De Staten-Generaal proberen daarom de loonmaand te verlengen van 32 dagen tot 42. De soldaten zijn woedend. Muiters in Geertruidenberg gijzelen hopman Splinter begin 1578 41 dagen. Vijf soldaten worden met de strop bestraft en in het Haagse Bos opgehangen.

"Ik word dwars door mijn hals geschoten"

Splinter Helmich raakt enkele keren gewond. Op 16 mei 1572 bij Arnemuiden loopt het nog goed met hem af. 'De pluimen worden van mijn hoed geschoten'.

Op 8 augustus treft een kogel zijn degen en in december 1573, wanneer Splinter als derde door het winket van de poortdeuren van Tholen kruipt, steekt iemand zijn hellebaard in 'mijn wapenuitrusting'.

Splinter entert met zijn mannen op 30 januari 1574 het Spaanse admiraalsschip van Romero in een regen van kogels. De mannen aan weerszijden van hem sneuvelen. In januari 1576 schieten Spaanse soldaten een gat in zijn broek ('zijn box').

Op 1 februari 1580 krijgt Splinter een schotwond in zijn rechterbil bij een uitval op het kasteel Well ten noorden van Venlo. Na behandeling in Grave keert hij op 25 maart terug bij zijn mannen.

Splinter Helmich wordt op 22 juni 1589 door zijn hals geschoten tijdens een landing bij de stad Berk. In Arnhem krijgt hij verpleging en op 6 augustus noteert hij dat hij hersteld is. Maar volgens zijn journaal overlijdt op 15 december van dat jaar. Hij wordt 44 jaar.

De volgende dag ziet Splinter dat het aantal kanonnen weer groter is geworden en er schuiten zijn aangevoerd om de gracht van kasteel Well over te steken. De soldaten vragen Splinter te gaan praten met de vijand maar Splinter weigert onieuw. Hij wil bedenktijd want hij wil zijn goede naam niet te grabbel gooien bij zijn superieuren. Een onderofficier neemt het initiatief met de Spanjaarden te gaan praten, maar dan grijpt Splinter in. Hij gaat zelf praten, maar wil eerst een papier ondertekend zien dat muiters hem hebben gedwongen te onderhandelen.

Splinter krijgt van de Spanjaarden toestemming zich terug te trekken naar Tiel. Maar eenmaal buiten het huis Well schieten de Spanjaarden twee kapiteins, een luitenant en twee onderofficieren dood. Splinter moet zich uitkleden. Hij verliest zijn hele bezit. De Spanjaarden plunderen ook de manschappen. Op 3 juli moet het vendel van Splinter voor de krijgsraad verschijnen. De uitspraak: drie mannen moeten boeten met hun leven voor de muiterij. Ze moeten zelf maar zien wie. Twee personen worden aangewezen. Om het derde slachtoffer wordt gedobbeld.

Bron:
Journaal van Splinter Helmich, soldaat en later hopman (kapitein) in dienst van den lande, van 1572-1589 R. Fruin