Joost van Bevervoorde vlucht
1580
Watermolens havezate Oldemeule in brand
Boven:
Havezate Oldemeule in Oele, vlakbij Hengelo. De snelweg A35 tussen Almelo en Enschede, scheert nu rakelings
langs de plek waar dit kasteel ooit stond. Het viaduct heet er Olden Meule. Alleen een stokoude watermolen, een
korenmolen, staat nog op het voormalige kasteelterrein. De oliemolen ging verloren bij een brand.
De jonker van Oldemeule,
Joost van Bevervoorde, vlucht in 1580 voor de naderende Spaanse troepen
uit Zutphen en Lochem naar Osnabruck waar ook de heren van Hengelo (Adolf
van Twickelo), Weldam, Van Coeverden van Stoevelaar en Rhaan en Dubbelink
uit Azelo in hun huizen overwinteren. Vlak daarna vallen Spaanse soldaten
Hengelo binnen. Beide watermolens in Oele branden in 1580 af.
De Spanjaarden
bivakkeerden in het beschadigde Huis van Hengelo en eisen voedsel en
kleding van de boerenbevolking. Ze krijgen de spullen van de heer van
Boekelo die vrijbrieven (vrijgeleides) heeft. Het huis van Boekelo ligt
slechts een paar kilometer van de Oldemeule. De Spanjaarden moeten flink
in het geweer komen wanneer Gelmer Sticke (Frederik van Twickelo is
getrouwd met een Sticke) met 600 ruiters via Lochem Hengelo bereikt.
Drie uur zou het gevecht hebben geduurd.
De Drost
van Salland, Eggerick van Ripperda, bezoekt
in februari 1581 Hengelo. Hij wil Twente bevrijden van de Spaanse troepen.
Eggerick Ripperda is heer van Boxbergen, Weldam en Heekeren in Goor.
Berend
van Bevervoorde, kastelein van Blankenborg en ambtman van Haaksbergen,
bouwt - zo wordt aangenomen - het kasteel Oldemeule. Hij trouwt met
Hadewich van Beveren.
Berend overlijdt in 1529 en wordt in de kerk van Stad Delden begraven.
Links:
Historische Atlas Overijssel 1881 en 1882
Boven:
Op de Hottingerkaart uit 1783 staat Oldemoole afgebeeld aan de Oelebeek
die verderop overgaat in de Azelerbeek. Het noorden is links.
Boven:
Deze kadastrale kaart van de voormalige havezate Oldemeule uit 1820/1821
geeft de situatie goed weer. Het noorden is rechts. Het bouwhuis stond
op de plek waar boerderij Plas staat en het kasteel op het omgrachte
terrein daarachter (links). Nu staat hier aan de weg de boerderij Oldemolen
van het landgoed Twickel. Volgens de pachter van de Oldemolen werd de
rechthoekige vijver tussen de Zythof en d'Oude Molen de vrouwenpoel
genoemd. De dames van het kasteel zwommen hier, volgens de overlevering.
Landdagen De oudste
zoon, die eveneens Berend heet, bezoekt regelmatig de Overijsselse landdagen. Maar
wanneer hij overlijdt gaat zijn broer, Klaas van Bevervoorde, samen
met zijn vrouw Anna van Vorden in kasteel Oldemeule wonen. Van Klaas,
gedeputeerde van Twente, gaat de Oldemeule rond 1566 over in handen
van zijn kinderen.
Eerst zwaaide
Berend (1570-1572) de scepter. Zijn
weduwe is Kunne van Barmentlo en zijn dochter
Odilia trouwt met Peter van Voorst
van Grimberg.
In 1578
laat Joost van Bevervoorde zich belenen met de Oldemeule. Ook
Joost is in 1570 lid van de ridderschap van Twente in de Staten van
Overijssel.
De
Spaanse overheid bestempelt Joost van Bevervoorde in 1582 als
vijand van de koning. In 1602 legt hij de eed opnieuw af, waarmee
hij zich definitief bekend tot de staatse zaak. Joost van Bevervoorde
bezit samen met zijn broers de Oldemeule. Hij woont lange tijd
in het stift Munster in Nienborg.
Zijn
broer Roelof van Bevervoorde is in dienst van een Spaans vendel
onder Hendrik van Delden en nog een andere broer, Johan van Bevervoorde,
is dan in Rome. Johan wordt domheer van Osnabrück en Minden.
Zijn enige zus, Hadewich van Bevervoorde, trouwt met Herman van
Eerde tot Buurse. In 1594 wordt de boedel gescheiden. Joost van
Bevervoorde kan zich voortaan de enige eigenaar van Oldemeule
noemen.
Nadat
zijn vrouw Rixta Moerbecke is overleden, trouwt Joost in 1595
met Judith Schele, dochter van Christoffel Schele
tot Welvelde of Weleveld. In de nacht van 9 op 10 januari 1604
branden beide watermolens van Oldemeule opnieuw af.
Boven:
Bijna onvindbaar bij de plek van het voormalige kasteel staat ANWB-bord
61441/001 met de tekst: Archeologische
vindplaats. Locatie van de middeleeuwse havezate Oldemeule. Voor het
eerst genoemd in 1334 en gesloopt rond 1800. Eind jaren 80 werden de
fundaties van een bouwhuis gevonden. Fundaties en sporen van grachten zijn
nog in de bodem aanwezig. (Opmerking: Middeleeuwse havezates bestaan
niet. Havezates, waarvan de bewoner - als hij rijk genoeg was - in de
provinciale staten zit, ontstonden pas na 1580, Marcel Tettero)
Links:
Gevelsteen van de Twickelboerderij die deels op de plek van het voormalige
kasteel staat.
Links:
In de 16e tot de 18e eeuw is naast het kasteel, dat toen wellicht
een bouwval was, een nieuw bouwhuis gebouwd. In de jaren 80 is het fundament
opgegraven. De archelogische dienst van de provincie Overijssel heeft
daarvan de tekening links laten maken. Het noorden is links.
Het bouwhuis
was acht bij dertig meter groot. De fundering is gevonden op de plek van
de kadastrale kaart waar het huis Plas is ingetekend. AWN Twente gaat er van uit dat het kasteel Oldenmeule maar 1 bouwhuis heeft gehad omdat er verder geen sporen zijn gevonden. Op het omgrachte
gedeelte daarachter stond het kasteel.
Boven: De watermolen,
een korenmolen, bij het voormalige kasteel Oldenmeule is pas twee eeuwen
oud. De oliemolen die tegenover deze korenmolen stond, is nooit herbouwd.
Foto Marcel Tettero.
Een
fraaie gevelsteen herinnert aan de lange historie van de Oeler molen.
In 1690 lieten Joost Christ(offer) van Beverforde en Judith Maragreta
van Coverden de watermolen herbouwen. De familiewapens van Van Bevervoorde
en Van Coevorden zijn vernield.
Joost van
Bevervoorde is de laatste van zijn geslacht in Overijssel. Hij is in
1700 begraven in de kerk van Stad Delden. Zijn graftombe is in 1798
vernield. Een nazaat van de familie is de publicist Engelbert van Bevervoorde tot Oldemeule die in kringen rond Karl Marx verbleef.
Bronnen:
Kastelen in Overijssel, Havezaten in Twente van Gevers en Mensema, stichting
Twickel. Zie ook voormalige havezate Bevervoorde bij Gelselaar.