Home

Veldslagen en gevechten
Landgangen en plunderingen van de watergeuzen

1568 tot 1573

De watergeuzen plunderen de eerste jaren nadat ze bij Jemmingen in 1568 zijn verslagen een reeks dorpen langs de kust van Groningen, Friesland, Holland en Zeeland. In twee jaren tijd verzamelen zij een vloot aan schepen en zoeken voorzichtig de confrontatie met de Spaanse galjoenen. Alva onderschat hun slagkracht. 'Es nada' zegt de ijzeren hertog nog op 1 april 1572, wanneer Den Brielle valt (afbeelding rechts). Maar de geuzen zetten definitief voet aan wal op eigen land. Een reeks steden zet de poorten voor hen open. Op 1 april 1572 verliest Alva Den Brielle

Groene stip = landgangen tussen augustus 1569 tot december 1569 (Holwierde, Uitwierda, Farmsum, Oterdum, Termunten, Reide - in de provincie Groningen, Ameland, Terschelling, Vlieland en Anjum - in de provincie Frieland)

Rode stip = landgangen tussen maart 1570 - mei 1570 in Midwolda en Oldeklooster in de provincie Groningen, Hallum, Vlieland en Hindelopen in Friesland

Blauwe stip = landgangen tussen september 1570 en februari 1571 in Anjum, Ameland en Workum in de provincie Friesland

Paarse stip = landgangen tussen maart 1571 en augustus 1571 in Den Burg en Den Hoorn op Texel, Huisduinen, Callantsoog, Petten, Camp, Groet, Schoorl, Kleins, Schagen, Haringhuizen, Barsingerhorn, Oude Niedorp, Nieuwe Niedorp, Kolhorn, Winkel in West-Friesland/Noord-Holland, Monnikendam en Schellingwoude bij Amsterdam, en Katwijk en Noordwijk aan Zee in Zuid-Holland en Oostdongeradeel en Ferwerd in Friesland, Ooltgensplaat in Zeeland, Oostduinkerke en Adinkerke in Vlaanderen bij Nieuwpoort.

Gele stip = landgangen tussen januari 1572 en 1 april 1572 in Vlieland, Sexbierum, Makkum, Wieringen, Texel, Schoorl, Egmond.

Oranje stip = plaatsen waar plunderaars actief waren. In Friesland: Leeuwarden, Aegum, Idaard, Friens, Grouw, Irnsum, Terzool, Hommerts, Heeg, Gaastmeer, Brantgum, Aalsum, Uitwellingerga, Joure, Indijk, Holwerd en Dokkum. Groningen. Streek Ruigenhil bij Breda en Berchem bij Antwerpen.

Kaart volgens L.I. Waghenaer in 1584
Zie ook: Willem van Oranje reorganiseert het leger; landsknecht wordt afgeschaft
Vlaggen uit de beginjaren van de Opstand tegen Spanje
en Soldaten in de zestiende eeuw

Slagen en gevechten:

a = Voor Delfzijl op 10 juli 1568 Sonoy tegen Boschuyzen
b = Nesserland (eiland voor Emden) op 12 november 1569
c = Bij het Vlie op 15 juni 1570 Ruychaver tegen Amsterdamse schepen
d = Bij Hollum op Ameland op 23 februari 1571 Entens tegen de Walen van Robles
e = Op Borkum op 11 mei 1571
f = Voor Emden op 23 juni 1571 Roobol tegen Boschuyzen
g = Bij Ameland augustus 1571 Moncheau (voor Robles).
h = Bij Vlieland op 6 maart 1572 Spiering tegen Moncheau
i = Bij Wieringen in maart 1572, Blois van Treslong tegen Rol.
j = Slag op het Haarlemmermeer, Brandt tegen Boshuyzen
k = Slag op de Zuiderzee, Cornelis Dirksz tegen Bossu

Rechts: In het drassige Holland, Zeeland en Vlaanderen loopt de zware cavalerie snel vast in de zachte grond. Lichte cavalerie, zoals rechts afgebeeld, is wel goed bruikbaar. Zij naderen de vijand tot op vijftig meter om daarna in galop de soldaten te verrassen. Kurassiers zijn vaak bewapend met meerdere pistolen of karabijnen. De lansen raakten steeds meer buiten gebruik.

Kurassiers uit de Spaanse film Alatrieste in actie

De belangrijkste gevechten in de eerste

jaren van de Tachtigjarige Oorlog:

De slag bij Rheindalen op 23 april 1568
De slag bij Heiligerlee 23 mei 1568

Den Briel in handen van de geuzen 1 april 1572
Vlissingen in handen van de geuzen 6 april 1572
Dordrecht in handen van de geuzen 23 juni 1572
Bartolomeüsnacht 24 augustus 1572

Slag bij Reimerswaal op 29 januari 1573
De slag om het Haarlemmermeer 26 mei 1573
Het beleg van Haarlem dec 1572 - 12 juli 1573
Slag Fort den Haak bij Veere september 1573

De slag om de Zuiderzee op 11 oktober 1573
De slag op de Mookerheide 14 april 1574
Spaanse vloot bij Antwerpen vernietigd mei 1574
Ontzet van Leiden 3 oktober 1574

Oudewater ingenomen en uitgemoord 7 augustus 1575

De slag op de Hardenbergerheide 17 juni 1580
Het beleg van Steenwijk november-december 1580
De slag om Goor 23 juli - 1 augustus 1581
De slag bij Noordhorn bij Groningen 1 september 1581
De slag bij Amerongen in 1585
Coevorden brandt negen keer tussen 1580 en 1592

In de Spaanse film Alatrieste herovert het Spaanse leger Breda. Op de foto rechts is de hoofdrolspeler als haakbusschutter afgebeeld. Haakbusschutter