Een belangrijke steun en toeverlaat in de strijd tegen Spanje is de keurvorst van de Palts, Frederik III de Vrome. Hij is een overtuigt aanhanger van het calvinisme, stort bakken vol geld in de krijgskas, maar levert ook kritiek op Van Oranje die volgens hem meer hulp moet bieden aan de hugenoten. Frederik hertrouwt na de dood van zijn vrouw met de weduwe van de Grote Geus, Hendrik van Brederode.

De keurvorst van de Palts vindt dat Willem van Oranje zich moet verantwoorden voor de Bloedraad. Dat is vreemd omdat Willem van Oranje als hij naar de Bloedraad zou stappen, een zekere dood tegemoet gaat. Helemaal alleen staat de keurvorst niet. Ook de landgraaf van Hessen en keizer Maximiliaan vinden dat Van Oranje zich tegen de beschuildigingen moet verdedigen. Zij veranderen wellicht van mening na de onthoofding van Van Egmond, Hoorne en de broers Batenburg. Zou het om wraak tegen Van Oranje gaan? Hendrik van Brederode, die lange tijd het verzet organiseert, overlijdt. Van Oranje schrijft daarna op 18 april 1568 in zijn Justificatie dat hij de raadgevers van de koning uit de weg wil ruimen, niet de koning zelf. De Hugenoten huldigen hetzelfde standpunt.

De keurvorst staat al snel weer voor de volle honderd procent achter Van Oranje. Hij is de op 1 na grootste geldschieters voor een nieuwe veldtocht. Bij Dalehem in Limburg wordt het leger echter kansloos verslagen. Hulp van de hugenoten is kansloos. Nog voordat zij de grens bereiken slaat Alva de troepen uiteen.

Trouwen
Ondanks alle troubelen heeft de keurvorst tijd om te trouwen. Hij verlooft zich op 4 maart 1569 in Mannheim met Amalia von Neuenahr, de weduwe van Hendrik van Brederode. Anna van Saksen, de vrouw van Willem van Oranje, kent Amalia goed. Beide dames trekken veel met elkaar op in Keulen. Op 25 april trouwen Frederik en Amalia.

De rechterhand van keurvorst Frederik, Marnix van Sint Aldegonde, wordt op 26 januari 1571 steun en toeverlaat van Van Oranje die nog steeds op de Dillenburg verblijft. Marnix wil Van Oranje dienen omdat deze de gereformeerde kerken steunt. Bovendien brengt Marnix Van Oranje in een nauwer contact met de hugenoten. Van Oranje is rond juni 1571 nog luthers.

Frederik verliest zijn zoon, hertog Christoffel, tijdens de slag op de Mookerhei waar ook de broers van Willem van Oranje, Lodewijk en Hendrik, omkomen. De lichamen van de aanvoerders zijn nooit gevonden. Zijn ze dood of ontvoerd?

Rechts: Frederik met rechts naast hem zijn eerste vrouw Maria Brandenburg-Kulmbach en helemaal rechts de weduwe van Hendrik van Brederode, Amalia von Neuenahr. De ets wordt bewaard in de Staatliche Graphische Sammlung in München.

Keurvorst Frederik de Vrome sluit de katholieke kloosters. Vluchtelingen uit de Lage Landen krijgen vanaf 1562 onderdak in het klooster van Frankenthal. Het portret hierboven is gemaakt in 1574.

Frederik zegt ook militaire hulp toe aan de prins van Condé die na de Bloedbruiloft in Parijs is gevlucht. Nadat de prins zichzelf uitroept tot beschermheer van de gereformeerde kerken in Frankrijk sluit hij een deal met Frederik. Troepen in ruil voor de bisdommen Toul, Metz en Verdun. De zoon van de keurvorst, Johan Casimir, zal Frankrijk met een troepenmacht binnenvallen. Het lukt Johan Casimir geloofsvrijheid in Frankrijk, met uitzondering van Parijs, af te dwingen. Van Oranje houdt zich afzijdig.

Frederik is daarom boos op Van Oranje. Frederik vindt dat Van Oranje zich teveel door politieke overwegingen laat leiden. Van Oranje is in de ogen van Frederik gewoon bang. Van Oranje vreest echter dat als de Opstandelingen een aanval op Frankrijk doen, de Fransen en de Spanjaarden samen gaan werken, wat volgens Van Oranje het einde van de gereformeerde kerk in Europa betekent. Die voorzichtige politiek kost Van Oranje (de zwijger) veel aanhang.

In de lente van 1575 komen de Opstandelingen bijeen in Bazel, Zwitserland. Drie raadsleden van de keursvorst van de Palts, 25 hugenoten, twee agenten van de prins Van Oranje en zeven predikanten onder wie Datheen, vergaderen. De Franse koning, Hendrik III, doet vredesvoorstellen. Hij wil verzoening na de Bartelomeusnacht.

Frederik schrijft in een brief dat Van Oranje begin 1575 weer wil trouwen. Hij laat zijn oog vallen op Charlotte de Bourbon en stuurt Marnix op pad naar Heidelberg. Maar als het niet lukt 'dan maar met een vrouw van een lagere stand', schrijft Frederik weinig vleiend over Van Oranje.

Begin 1576 sterft Frederik de Vrome, zoals zijn bijnaam luidt. Zijn zoon Lodewijk gooit alle gereformeerde professoren en predikanten het land uit en voert het Luthers geloof met geweld in.

Bronnen:

Een Prince van Oraengien van
A.P. Bijl,
Kirchenlexikon
en Heinz Wember.

Johan Casimir, broer van Lodewijk, trekt zich terug op zijn erfdeel Palts-Lautern en vangt daar de vluchtelingen op. Johan Casimir is bereid zich met een leger te mengen in de oorlog in de Nederlanden. Hij legert troepen begin juli in Zutphen. Ongeveer tegelijkertijd komen de strijdende partijen de pacificatie van Gent overeen. Godsdienstvrede is er dan nog niet.