Leider van de hugenoten vermoord

Geen hulp uit het zuiden

De moord op Gaspard de Coligny, leider van de hugenoten,
in Parijs gaat de geschiedenis in als de Bartholomeüsnacht.
De broodnodige hulp voor de Opstand in de Nederlanden
is daarmee in een klap de grond in geboord.
De Coligny is zwager van Willem van Oranje.

Gaspard de Coligny wordt in Parijs in of rond 1517 geboren. Hij studeert letteren, maar stopt daarmee wanneer hij het leger in gaat. Hij is in 1552 admiraal. De Coligny is streng, maar rechtvaardig voor zijn soldaten. Nadat zijn leger een veldslag verliest, wordt hij gevangen gezet, eerst in Sluis, daarna in Gent, in het Gravensteen. In Gent leest hij de Bijbel, die hij van zijn broer cadeau heeft gekregen. Hij hoort over Maarten Luther en correspondeert met Calvijn. Nadat er voor hem een losprijs is betaald, mag hij naar huis. De Coligny besluit te gaan strijden voor de rechten van de protestanten in Frankrijk, de hugenoten.

Boven: In de Bartholomeüsnacht zijn heel veel hugenoten naar Parijs gelokt waarna ze vrijwel allemaal (volgens sommige schattingen 20.000 mensen) zijn vermoord. Boven: de moord op Gaspard de Coligny die bevriend is met Lodewijk van Nassau, broer van Willem van Oranje.

De hugenoot Dubois schildert de Parijse Bloedbruiloft. Sommige bronnen schatten dat er wel 20.000 protestanten de dood vinden. Zelfs Alva spreekt van een misdaad.

Katholieken en hugenoten staan elkaar naar het leven in Frankrijk. Er wordt veel gemoord. Daaraan komt een einde wanneer regentes koningin-moeder Catharina de Medici aantreedt. De Coligny vraagt haar om godsdienstvrijheid en Catharina stemt er in eerste instantie mee in. Onverwachts worden de hugenoten aangevallen en wel op veertien plaatsen tegelijk. Prins De Condé is leider van de hugenoten en na diens dood neemt De Coligny het roer over. De Coligny raakt gewond, maar hij geneest. In 1572 gaat hij, ondanks vele waarschuwingen, naar een bruiloft in Parijs. Catharina de Medici voert met behulp van de katholieke De Guises op 22 augustus 1572 een aanslag uit op De Coligny. Een kogel raakt hem. Maar hij is niet dodelijk gewond.

Op 24 augustus 1572 lukt het dan toch. Duizenden hugenoten worden vermoord, sommigen schatten dat er 30.000 doden vallen. Die nacht staat bekend als de Bartholomeüsnacht.

Giorgio Vasari, mogelijk de eerste kunstcriticus in Italië, maakt zelf een beroemd werk over de Bartholomeüsnacht. Vasari geldt als de Nederlandse tegenhanger Karel van Mander. Van Mander somt in het Schilderboek een flink aantal kunstenaars uit de 16e eeuw op uit de Renaissance en de late-Renaissance tijd. Kenmerkend voor deze tijd is onder meer de overdreven gespierde lichamen die het werk extra dramatisch maken.