Molenaar Lucken
Wilderinck
1584
Oostendorper watermolen in Haaksbergen
totaal verwoest
|
Boven: De Oostendorper watermolen. Links de korenmolen en rechts de oliemolen. |
De Oostendorper Watermolen in de buurtschap Langelo, gemeente Haaksbergen, krijgt flinke schade in de Tachtigjarige Oorlog. De molenaar, Lucken Wilderinck (ook genaamd Lucken ten Oostendorpe), betaalt in 1578 geen pacht omdat hij niet of nauwelijks inkomsten geniet uit het werk aan de molen. Hij klaagt in 1579 dat hij weer weinig inkomsten krijgt van de molen aan de Buurserbeek. De molen staat aan de weg tussen Lochem en Twente waar kennelijk veel soldaten voorbij trekken. Hij moet zelfs losgeld (rantsoen) betalen. |
|
Maar het
wordt nog erger. In 1581 vertrekt Wilderinck omdat hij voor zijn leven
vreest. Aan het voortbestaan van de olie- en korenmolens die in 1550
zijn gebouwd, komt een einde in 1584, het jaar waarin Willem van Oranje
de dood vindt.
'Dan alzoo
den dese molens met alle andere co. mat. Erven ende guederen landen
ende huysseren staende gants affgebrandt syn ende soe nae onder den
vyandt synnen sittende dat daer nyemants en mach blyven hebben daeromme
overlange ende van den selven pachten nyet konnen becomen'. (bron: Spaans
Archief inv. RAO nr 50-59 rek. 1578-1588)
De molen
ligt daarna een halve eeuw in puin. Willem Ripperda, heer van Hengelo,
Boxbergen en Boekelo, herbouwt de molen in 1633. Hij krijgt dan toestemming
de Oostdorper watermeule in Haexbergen te mogen doen opmaken mits betalende
in erfpagt in den rentamte van Twente tot eenen canonem een halve goldgulden
jaarlijks. Ripperda
speelt in 1648 een belangrijke rol bij de totstandkoming van de Vrede
van Munster. |
Boven: (bron: Molens, Mulders en Meesters van H. Hagens.) |
 |
De Oostendorper Watermolen, ook wel de Grevenmölle genoemd, is de enige dubbele watermolen in Nederland. De korenmolen telt twee schoepraden. (bron: het toppunt van Nederland. foto's Marcel Tettero). |
|
Boven: De Homolen of Harmole aan de Diepenheimseweg (vroeger Harmolenweg) is al in 1582 verwoest, mogelijk door krijgsgeweld of door onttrekking van water ten bate van de Buurserbeek. De stad Deventer heeft er belang bij gehad dat de Buurserbeek of Schipbeek goed bevaarbaar is voor de handel op Duitsland. |
Homolen in Brammelo geconfisqueerd De Spaanse
koning heeft niet veel aan de Homolen (verbastering van Hoge molen)
in Brammelo bij Haaksbergen. Op het moment dat deze watermolen verbeurd
wordt verklaard in 1582, omdat de eigenaar zich aansluit bij Willem
van Oranje, is de 'Hoemolle verstorven ende naederhandt vermitz d'ongesellige
tyt geheel verwuestet gebleven', zo is te lezen in de rekeningen der
confiscatiën van Salland en Twente 1582 - 1586.
Het ligt
voor de hand dat de molen door krijgsgeweld is verwoest. Maar het kan
ook zijn dat, zoals bij andere watermolens is gebeurd, de stad Deventer
uit de omgeving water onttrekt om de Buurserbeek beter bevaarbaar te
maken.
Verlegging |
|
Even voorbij
de grote schuur bij de boerderij naast het hek bij een weiland lag vroeger
een natte laagte die bekend stond als de Mölnkolk. Er zou nog steeds
paalwerk in de grond zitten. De beek is naar het noorden verlegd. De
Drost van Twente maakt al in 1336 rekeningen op van Arnoldus thor Hoenmolen.
Rechts:
Boerderij Homole of Harmole in Brammelo. De watermolen zou rechts van
deze boerderij hebben gestaan.
Zie
ook: de watermolen van Markvelde aan de Buurserbeek (Schipbeek)
in Diepenheim
gaat langer mee dan de watermolen aan de Markvelderbeek die in de Regge
bij Goor uitmondt. Dit komt waarschijnlijk door de stad Deventer die
in dit gebied water omleidt ten bate van een hoge waterstand in de Buurserbeek
of Schipbeek. |
 |