Van
Bevervoorde schaakt dochter Van Reede
27 september 1589
In
oorlogstijd vervagen normen en waarden
Boven:
De ridderhofstad Saesvelt of Saasveld. Wie deze tekening maakte is niet bekend.
|
In oorlogstijd denken
hoge heren zich meer te kunnen veroorloven dan in vredestijd. Slotheer
Gerrit of Geert van Bevervoorde tot Weemsel van het huis Weemselo in
Albergen wil de dochter van zijn gast ontvoeren in 1589. De Tachtigjarige
Oorlog is dan in Twente in volle gang. Anna Magdalena van Reede (12)
van de havezate Saterslo in Saasveld is uitgenodigd met haar ouders
in het huis Weemselo te overnachten. Zij wordt het slachtoffer van wraak.
Hendrik van
Reede en zijn vrouw Elisabeth van Mansfeld hebben geen flauw idee wat
hun te wachten staat wanneer zij met hun dochter van Saasveld naar de
markegrens tussen Albergen en Dulder rijden waar het huis Weemselo staat.
|
|
Links:
De grachten van het slot Weemselo zijn in de 19e eeuw nog aanwezig, blijkt uit de historische atlas van Overijssel. |
Slotheer
Gerrit van Bevervoorde schaakt met een aantal gewapende helpers op 28
september 1589 de dochter van de Spaans gezinde Hendrik van Reede en
zijn Elizabeth gravin van Mansfelt. Iedereen slaapt. Gerrit van Bevervoorde
en zijn helpers echter niet. Hij maakt het echtpaar wakker tegen middernacht
en deelt hen mee Anna Magdalena mee te moeten nemen naar de stadhouder
van Gelderland, graaf Van Neuenahr
in Arnhem. Het paar is uit het veld geslagen en is niet in staat iets
te doen. Van Bevervoorde laat deuren sluiten en de planken van de kasteelbrug
weghalen. Van Bevervoorde brengt het meisje via lochem en Doesburg naar
herberg De Prins in Arnhem.
Pas een
jaar later komt ze vrij. Gerrit van Bevervoorde tot Weemsel moet zich
bij het Hof van Gelderland verantwoorden voor zijn daden. Hij wordt
beschuldigd van schaken. Prins Maurits zou op een zware straf hebben
aangedrongen. De uitspraak is: de doodstraf. Maar zover komt het niet.
Met hulp van vrienden ontsnapt Van Bevervoorde. Het duurt acht jaar
voordat hij tegen de lamp loopt. Op 17 oktober 1597 verliest de schaker
zijn hoofd op het schavot in Brussel. (bron: mr. L.A.I.W. Baron Sloet
- Nijhoff's bijdr III).
Rechts:
Het blazoen van Frederik Adolph van Reede die in 1638 sterft in de strijd
tegen de Spanjaarden bij Bergen op Zoom. Kasteelheer Goert (ook Godard of Godert) van Reede, broer
van Hendrik, wordt in 1582 protestants. Heel Amerongen volgt. Het familiewapen
van de bewoners van Saterslo is hetzelfde als hiernaast afgebeeld.
|
In 1586 ontvangt Godhart van Beverforde geen pacht meer van zijn boeren rond Weemselo. Een aantal is van hun erf gevlucht voor het oorlogsgeweld. (bron: C.J. Snuif) Twee jaar
na de schaking verovert een Spaansgezinde graaf Van den Bergh het huis
Weemselo, nadat staatse troepen het kort bezetten, en sticht er brand op 8 augustus. (bron: Havezaten in Twente en hun bewoners Gevers en Mensema en Universiteit Keulen).
|
|
Anna Magdalena,
die bij de onthoofding aanwezig is, trouwt later met Johan Torek (Torck)
tot Lenschrik. Het kasteel is na 1800 afgebroken. De kerk van Saasveld
is op deze plek gebouwd. Bij de ontvoering zouden paarden van het klooster
Albergen
zijn gebruikt.
(bron: de marke Dulder van G.W. Vrielink) Links:
het herbouwde huis Saterslo na de verwoesting in 1360.
|
Jacob
van Saterslo is kruisridder
Jacob
van Saterslo zou aan de eerste kruistocht in 1099 hebben meegedaan
waardoor de familie uit de marke Dulder hoog in aanzien staat bij
de bisschop van Utrecht. De familie bezit een groot deel van de
marke Dulder, nu Saasveld en Weerselo in de gemeente Dinkelland.
Maar de honger naar meer macht is voor Herman van Saterslo nog lang
niet gestild. Hij komt daardoor in conflict met bisschop Jan van
Arkel. In 1360 maakt Van Arkel een einde aan de expansiedrift van
Saterslo. Met zijn leger verovert hij het slot Saterslo. De zoon
van Herman, Coerd, herbouwd het kasteel. Twee jaar later belegert
Van Arkel het kasteel Voorst bij Zwolle.
|
Rechts:
De afstand van het kasteel Saterslo (nu staat er de rk kerk) tot aan het
huis Weemselo is hemelsbreed bijna vier kilometer.
|
|
Trouwen met
een schatrijke bruid
De bekendste heer van Saterslo is Govert
of Godert van Reede. Hij is in 1541 kastelein van kasteel Lage (rechts)
en trouwt in 1544 met de rijke stichtse (Utrechtse) Geertrui van Nijenrode.
Keizer Karel V benoemt Govert van Reede in 1555 tot hoofdschout van
Utrecht. Hij koopt in 1557 kasteel Amerongen en maakt dit tot adellijk
middelpunt van Utrecht en Holland.
Rechts: Kasteel of Huys Lage bij
Nordhorn. De heer van Nienoort blaast het huis op in 1626 in opdracht
van prins Frederik Hendrik. Een jaar eerder overlijdt prins Maurits in Den Haag. Lage, een katholieke enclave, mag niet meer vanuit een bolwerk de omgeving bedreigen.
|
|
|
Govert of
Godert van Reede (1516 - 1585) en zijn vrouw Geertruid van Nyenrode (1525
- 1605) omstreeks 1570 geschilderd. De maker van het schilderij is onbekend. |
Foto links:
Direct achter de rk kerk van Saasveld stond vroeger het kasteel.
De grachten zijn er nog. (Foto Marcel Tettero)
De broers Hendrik en Godert (Govert) van Reede raken in 1573 slaags met elkaar over de deling van de boedel van hun ouders.
Hendrik van Reede vindt dat hij is benadeeld en verovert of bezet het (leegstaande) huis Saasveld (Saasfeld) met Spaanse hulp.
Enkele jaren later slaagt zijn broer Godert er in het huis te laten innemen door de staatsgezinde drost van Twente.
(Historisch Centrum Overijssel).
Hendrik is
domheer van Munster en Spaans gezind. Hij trouwt in 1574 met de
Elisabeth gravin van Mansfeldt en gedraagt zich als eigenaar van
Saasveld.
In 1580 wanneer Twente opnieuw in de frontlinies terechtkomt
door de verrader Rennenberg, verlangt de staatse Govert het beheer
over het strategisch gelegen kasteel terug. Hendrik legt het verzoek
van zijn broer en van stadhouder Rennenberg naast zich neer omdat
hij 'het kasteel alleen wil behoeden voor een overval'.
Acht soldaten bezetten het kasteel
Op 10 mei 1580 (vlak na het verraad van Rennenberg op 3 maart
1580) verovert de drost van Twente, Goossen van Raesfelt, het
kasteel Saasveld ongeschonden. Het kasteel wordt daarna met acht
soldaten van de graaf Van Hohenlohe
bezet om te voorkomen dat Spaanse soldaten zich er nestelen.
|
Govert
van Reede is afgebeeld op een zilveren penning met de tekst
Heer Goerdt van Reede Ridr. heer tot Zaesfelt Aet XXXVIII
1556.
Zijn hoofd is ook te vinden aan het begin van een portretgalerij
in het huis Amerongen.
|
|
|
|
Foto links:
Een stuk steen met het wapen van Van Reede siert de ingang van de kerk.
(Foto Marcel Tettero)
In 1585, een jaar na de dood van Willem van Oranje, maakt hij deel
uit van een delegatie die de souvereiniteit over de Nederlanden zou
gaan aanbieden aan de koning van Frankrijk. Onderweg wordt hij ziek
en overlijdt in Den Brielle. Hij is begraven in Amerongen.
Van zijn elf kinderen krijgt Adriaan van Reede, groothofmeester van
de prins-bisschop van Luik, de havezate Saasfeld (ook Zaesfelt). In
mei 1588 krijgt Van Reede de vraag voorgelegd of in Saasveld een Spaans
garnizoen mag worden gelegerd.
Maar dat wordt geweigerd. Volgens het verhaal aan het begin van deze
pagina zou Hendrik van Reede en zijn vrouw en dochter daarna, in 1589,
in de havezate Saasveld wonen. Graaf Van den Bergh
neemt het kasteel Saasfelt of Saterslo in voor de koning van Spanje
in het jaar 1593. Van den Bergh zou twee jaar eerder met zijn troepen
het huis Weemselo hebben ingenomen. (Bronnen: De havezaten in Twente
en hun bewoners van A.J. Gevers en A.J. Mensema)
|
De schat van Saasveld De Tachtigjarige Oorlog zorgde decennia lang voor onzekerheid.
Kapitaalkrachtige edelen en koopmannen verborgen hun bezittingen in de grond in deze tijden om hun vermogen niet in verkeerde handen te laten vallen.
Adriaan van Reede en zijn vrouw Julia zouden dat in 1593 toen prins Maurits met zijn 'geuzen' in aantocht waren mogelijk ook hebben gedaan. De schat is pas in 1936 ontdekt.
De boer van erf Detert stuitte tijdens graafwerk op een kruik met munten. In totaal 134 zilveren en vier gouden munten zaten in de kruik.
De plaatselijke Heemkundevereniging in Saasveld exposeerde de schat op 21 november 2011 in zalencentrum Bruins in Saasveld.
|
|