Koningsgezinden bezetten kasteel Rechteren aan de Vecht bij Dalfsen in 1584 en het kasteel Schuilenburg aan de Regge, waarvan Pruist - eens agent van Willem van Oranje - een roversnest had gemaakt, volgt in mei 1585. Spaanse (huur)soldaten controleren nu de scheepvaart over de belangrijkste rivieren in Overijssel.

Strategisch verandert er pas weer iets in Overijssel wanneer Stanley met zijn Ierse garnizoen overloopt. Van begin 1587 tot juni 1591 is Deventer daardoor weer Spaans. De Staten-Generaal zitten echter niet bij de pakken neer. De guerrillatactiek wordt opnieuw gebruikt. De staatse ritmeester Gert van Balen en vaandrig Arent Brecke plunderen de stad Almelo op 10 juni 1587. Ruim 80 woningen gaan in vlammen op voordat de staatse soldaten terugkeren naar Lochem.

Boven:
Vanuit kasteel Rechteren bij Dalfsen controleren de Spaanse soldaten vanaf mei 1585 de vecht.

Boven:
Kasteel Rechteren met de imposante middeleeuwse donjon.

Stadhouder verdugo vreest daarna een echte aanval. Staatse soldaten zouden zich verzamelen in Zwolle. Verdugo legert vendels voetknechten in Ootmarsum en Enschede in juli 1587 en beveelt de boeren in september hun oogst in veiligheid te brengen achter de grachten van de steden.

De aanval blijft uit. Ook in 1588. In januari 1588 ontvangt de Spaanse overheid bijna geen rode cent uit zuid en oost Twente, zo intens verwoest is het land. Soldaten op de Spaanse armada krijgen dat jaar geen voet op Engelse grond en veteranen op de Vlaanse kust wachten tevergeefs op een boot die hen naar de overkant zou brengen om Brittannië te bezetten. Verdugo mobiliseert in juni 1588 de overgebleven Twentse boeren. Vluchtelingen krijgen zelfs amnestie.

Aan het begin van het volgende krijgsseizoen slaat de angst weer toe. De stadhouder beveelt op 2 maart 1589 alle boeren onder de wapens. De beste schutters moeten afreizen naar Enschede of Ootmarsum.

Bewoners van Almelo zijn dat jaar weer slachtoffer van een staatse verrassingsaanval. Geuzen plunderen de stad op 7 mei. Er wordt opnieuw geen poging gedaan het kasteel Huis Almelo te veroveren.

Bruggehoofd
Toch lijkt het er op dat de staatse soldaten een bruggehoofd in Twente willen. In november 1590 vallen zij Almelo voor de derde keer dat jaar aan. Troepen onder kapitein Lespein trekken op tot voor het kasteel. Maar de inname mislukt. Een maand later brengen ruiters en voetknechten van graaf Overstein de nacht door in Almelo.

Boven:
Almelo telde volgens deze kaart van Jacobus van Deventer uit circa 1560 stadspoorten bij de kerk en aan de zuidzijde van de stad. Om het kasteel te bereiken moest nog een poort worden gepasseerd.

Boven:
Berent van Bevervoorde, holtrichter van Albergen, bezet midden in Spaans gebied het kasteel Weemselo tussen Almelo en Oldenzaal. Twee jaar eerder ontvoerde (schaakte) zijn Spaansgezinde broer Gerrit of Geert Maria van Reede van het kasteel Saasveld.

De Twentse edelen verliezen langzamerhand hun vertrouwen in de Spaanse bezetter. De drost dreigt met intrekking van de belastingvrijstelling begin maart 1591 als niet meer edelen op de landdagen verschijnen.

In de zomer van 1591 bezetten staatse soldaten het huis Weemselo, tussen Almelo en Oldenzaal. Dat gebeurt onder leiding van de eigenaar, Berent van Bevervoorde.

Als tegenzet beslist de graaf Van den Bergh die in Oldenzaal verblijft, de verschillende huizen rond Weemselo van Spaanse soldaten te voorzien. De heer van Almelo, Rutger Torck, krijgt dertig man van het vendel van hopman Van Boijmer.

In de zomer van 1591 bezetten staatse soldaten het huis Weemselo, tussen Almelo en Oldenzaal. Dat gebeurt onder leiding van de eigenaar, Berent van Bevervoorde. Als tegenzet beslist de graaf Van den Bergh die in Oldenzaal verblijft, de verschillende huizen rond Weemselo van Spaanse soldaten te voorzien. De heer van Almelo, Rutger Torck, krijgt dertig man van het vendel van hopman Van Boijmer.

Prins Maurits bezet in juni 1591 de belangrijke stad Deventer. Hij schrijft vanuit Arnhem op 20 augustus 1591 dat hij de huizen van Hengelo en Almelo niet wil bezetten als er geen Spaanse soldaten worden gelegerd.

Boven: Een tekening van de belegering van Deventer. Maurits lukt het in 1591 deze belangrijke stad in te nemen. Vier jaar eerder verraadt Stanley de stad aan de Spanjaarden.

De oorlog komt steeds dichterbij. Maurits verovert in de zomer van 1592 Steenwijk en trekt op naar Coevorden, waarna Twente aan de beurt komt. Spaanse soldaten uit Oldenzaal en Ootmarsum kunnen de staatse convooien van Zwolle naar Coevorden aanvallen. Met drie kanonnen en een groot leger verschijnt Maurits eind juli voor Ootmarsum en verjaagt Alonzo Mendo en zijn mannen. Maurits zou zelfs de omgeving van Oldenzaal verkennen. De prins verovert echter eerst Coevorden waarna Verdugo extra soldaten legert in Lingen, Enschede, Groenlo (Grol) en Goor.

Voor Almelo, waar Pieter van Boijmer de leiding van de heerlijkheid heeft overgenomen van de net overleden Rutger Torck, is de eerste helft van 1593 de donkerste periode uit de Tachtigjarige Oorlog. Een stortvloed van invallen volgen. Muitende Spaanse soldaten maken zich schuldig aan afpersingen.

Naar de volgende pagina