Of woonden de d'Evers op de voorburcht? In 1250 laat
de Rooms Koning Willem IV een kapel bouwen, met het oog op de kruistochten
naar het heilige land.
Hollandse leeuw
De naam d'Ever is zeer oud, van voor 1221. Waarschijnlijk heeft het
geslacht Ever gewoond waar het huis Dever staat. In het heraldisch wapen
van de d'Evers staat een halve Hollandse Leeuw. Hieruit blijkt mogelijk
dat het geslacht verwant is aan het Hollandse gravenhuis.
Foto: Huis Dever met boerderij
(Huys Dever bij Lisse).
De naam van Gerardus d'Ever is bekend uit de verloren veldslag van
graaf Floris V tegen de West Friezen in 1272 bij Oudorp. Een zoon van
deze Gerardus wordt genoemd in verband met de moord op Wolfred van Borselen.
Deze Wolfred heeft zeer veel invloed op de jonge graaf Jan, zoon van
Floris V. Na de overwinning op de West Friezen in 1282 laat graaf Floris
V de zogenaamde dwangburchten bouwen. Er wordt begonnen met de bouw
van het Binnenhof in Den Haag.
Reinier d'Ever bouwt Dever rond 1370. Gerardus d'Ever is houtvester,
een belangrijke functie in die tijd. Hij zetelt in slot Teylingen. Hij
trouwt met Clara van Heemstede, een dochter van heer Reinier van Heemstede,
en zuster van
de machtige heer Gerrit van Heemstede. Ook deze Van Heemstede is in
die jaren houtvester op slot Teylingen, en bestuurt het ambacht Lisse.
Hij is na de dood een felle Hoek, en kiest partij voor Margaretha, weduwe
van graaf Willem IV. Hij sneuvelt in de strijd tegen de Friezen bij
Warns in 1345 aan de zijde van graaf Willem IV.
Buskruit
Reinier d'Ever partij wordt Hoek. Willem V van Beieren gaat in 1352
op oorlogspad tegen zijn moeder. Hij eist het graafschap voor zich op.
Rozenburg bij Voorschoten valt in zijn handen en wordt verwoest. Hier
zou voor de eerste keer buskruit worden gebruikt. Polanen in het Westland
en de Binckhorst in Voorburg vallen. Ook is mogelijk de achtkantige
toren van Dever verwoest.
Bij verzoening (1356/1357) valt het graafschap aan Willem V. Heer Reinier
en vele andere edelen moeten wegens hun trouw aan Margaretha hoge boetes
betalen aan de nieuwe graaf. Na een reis aan het Engelse hof wordt Willem
V door een kwade dronk gek. Zijn broer graaf Albrecht van Beieren wordt
naar Holland geroepen. Hij voert een gematigde politiek.
Foto: Kastelen in Nederland
Heer
Reinier en graaf Albrecht kunnen het goed vinden. Heer Reinier treedt
in 1370 in het huwelijk met Janne van Leyenburg uit Voorschoten. Hij
gaat een leenband aan met de machtige Jan van Bloys, heer van Schoonhoven
en ter Gouwe (Gouda), heer van Noordwijk en Beverwijk. Heer Jan van
Bloys is een achterneef van Graaf Albrecht.
Heer Reinier draagt zijn woning met vijf morgen land op aan heer van
Bloys om het vervolgens in leen terug te ontvangen. Er verandert niet
veel. Heer Reinier is niet vaak op zijn goed te vinden. Niemand zou
het wagen een vinger uit te steken naar de Dever waar heer Bloys leenheer
is.
Donjon
Uit de leenachten blijkt dat het huidige hoefijzervormige donjon stamt
uit 1369/1370. De ruitvormige decoraties van gesinterde stenen aan de
ronde voorzijde geven hiervoor een aanwijzing. Rond 1357 of 1358 komt
graaf Albrecht naar Holland. Op 6 februari rijdt hij met groot gevolg
van Teylingen naar Dever voor een feestmaal.
Na de moord op Aleid van Poelgeest, en Willem Cuser op
het
Haagse buitenhof in 1392 houdt heer Reinier het slot Mathenesse in Schiedam
bezet voor de graaf. In 1417 overlijdt heer Reinier d'Ever.
Kleinzoon
In hetzelfde jaar beleent Jacoba van Beieren Gijsbrecht van Haeften
van Rhenoy met Dever. Gijsbrecht, kleinzoon van Heer Reinier, sterft
nadat een dolle hond hem heeft gebeten. De erfdochter van Gijsbrecht,
Clara, huwt eerst een Van Duivenvoorde en later een Brederode. Een Leidse
particier, die in haar jeugd haar voogd was, bewoont het huis.
Lisse krijgt zijn eerste parochie, en een eigen pastoor. Dirk van Oosterwijk,
Clara's oom, krijgt zijn nieuwe baan in 1461. Het huis Dever is toen
waarschijnlijk pastorie geworden.
Claes
van Mathenesse krijgt het huis Dever in leen, maar woont er niet. Hij
ontwerpt in Utrecht een kerk. In 1552 vestigt Claes zich op Dever. In
1564 laat hij zijn bezit na aan Jan of Johan van Mathenesse. In 1582
komt jonker Jan van Mathenesse op Dever wonen.
Het huis is vergroot in 1628 en in 1631 of 1634 komt er een groot herenhuis
bij. Bij het huis staat op de voorburcht het bakhuis, bouwhuis en braadhuis.
Tijdens de reformatie wordt in de muur van de bovenverdieping een kapelletje
gehakt. De altaarnis is goed te zien. Jonker Jan van Schagen verbouwt
de poortwachterswoning. De fundamenten van de binnenpoort en uitbreiding
van de beide voorhuizen zijn ook nog te zien.
In 1703 waait tijdens een zware stom het dak van de oude Dever. Heer
Dirck Heereman van Zuydwijk herstelt in 1767 de schade en zoekt een
huurder. Hij vervangt de houten ophaalbrug door een stenen brug. Maar
een nieuwe bewoner vindt hij niet
De Dever is als woning niet echt fijn om in te wonen of te duur. In
1848 stort een deel van het herenhuis in. Het is gefundeerd in de oude
slotgracht. Iedereen die stenen nodig heeft haalt bouwmateriaal bij
Dever. In 1862 stort ook de kapelgewelven van de donjon in.
Bronnen
- Kastelen en Buitenplaatsen in Rijnland: R. van Lit, blz. 24 -
28.
- Kastelengids van Nederland: Kransberg & Mills, blz. 145 - 148.
- Middeleeuwse kastelen van Nederland: P.E. van Reijen, blz. 130.
- 't Huis Dever.
- Verslag opgraving: A.W.N. Rijnstreek, september '84 t/m november 1985
- Haarlems Dagblad: 29 oktober 1985. 8 juli 1986 november 1989
- Blad Holland: Hulkenberg 1987, blz. 83 - 88.
- Het Kastelen in Nederland
Zie ook:
Huis
Dever (Extern)
Kwartierstaat
Maarten Koning
Stamboom
Marcel Tettero - Lisse
Home