Home
Zelfmoord staatskassier Tetterode
1812
Een dieptepunt in zowel de historie van de familie Tetterode als de geschiedenis van Holland was de Franse periode.
Aan het begin van de negentiende eeuw zou Napoleon in het verlengde van de Franse revolutie vrijheid, gelijkheid en broederschap naar Nederland brengen.
Maar wat verlangden de Hollanders bij nader inzien toch weer terug naar de jaren dat Oranje er nog was.

De verhalen in de kranten waren in de zomer van 1812 nog heel gunstig voor de Franse troepen in Rusland. Napoleon gold voor velen nog steeds als onoverwinnelijk. Maar er kwamen barstjes in die eensgezindheid. De troepen van de revolutie werden in de pan gehakt. De kranten hapten in november naar adem: geen nieuws meer uit Rusland? Daarna verschenen de eerste lijsten met namen van doden en vermisten, bedoeld om de haat tegen de Russen en tegen de Engelsen aan te wakkeren. Het tegenovergestelde gebeurde echter.

Noodklok
Relletjes en demonstraties van Oranjegezinde mensen werden schering en inslag. Een mars naar Leiden liep volkomen uit de hand. Boeren gewapend met hooivorken, knuppels en zeisen vernederden de burgemeesters van Leiderdorp en Nieuwkerk. Zij weigerde de noodklok te laten luiden. Uit voorzorg sloten de poorters de stadspoorten van Leiden. Maar die maatregel werkte averechts. De opstandelige boeren dachten vermoedelijk dat Leiden van binnenuit was ingenomen. Er werd geplunderd en gemoord. De republiek sloeg de opstand snel neer. Maar het feit dat een handjevol boeren een stad met 30.000 inwoners in haar greep kon krijgen was een nieuw signaal. Het begin van het einde van Napoleon in Nederland was begonnen.

Failliet
De inwoners van Noord-Holland voelden zich gekwetst toen het gerucht de ronde deed dat Franse jongemannen meisjes zoeken om te trouwen en te emigreren. De malaise verdiepte zich toen vanaf eind 1812 veel bedrijven failliet gingen. Nog een duidelijke vingerwijzing dat het centrum van de macht op instorten stond kwam van staatskassier Tetterode.

Hij verdronk zich toen een omvangrijk schandaal aan het licht kwam met openbare fondsen. In zijn val sleepte hij een aantal steunpilaren uit het bankwezen met zich mee. Op 10 oktober verzocht de gouveneur de keizer hem officieel van zijn taak te ontheffen. Een week later werd bij Leipzig de terugtrekkende Franse troepen gedecimeerd en weer wat later is het Franse leger bij Waterloo vernietigend geslagen, mede door toedoen van Prins Willem 2.

Bron:
Simon Schama Patriotten en Bevrijders - uitgave Agon


De gevel van het Alard Pierson Museum. Vroeger was in dit gebouw De Nederlandse Bank gevestigd.

Bankierskantoor Tetterode
Geert Mak verwijst in het boek De levens van Jan Six eveneens naar deze Tetterode. Op bladzijde 260 schrijft Geert Mak over briefwisselingen binnen de familie Six. Hij citeert wanneer de oorlog in Rusland in volle gang is. Napoleon lijkt tot staan te zijn gebracht. Er zijn veel doden en gewonden op de slagvelden. De macht van Napoleon lijkt af te brokkelen. Het aantal aanhangers van de Franse revolutie slinkt.

Betalen
Vader Jan Six schrijft: "Hebt gij al gehoord van het bankierskantoor van Kuyk van Mierop en Tetterode, dat dat opgehouden heeft te betalen en dat de laatste zich verdronken heeft, voor zover ik weet was het een der grootste, zo niet het grootste bankierskantoor. Men zegt dat het 5 miljoen tekort komt."

Jurrian Tetterode koopt landgoed Pijnenburg

De Amsterdamse koopman Jurrian Tetterode (1776-1813) koopt in 1810 het landgoed Pijnenburg met een gestoelte of bank in de kerk aan de Vuursche. Het landgoed ligt naast paleis Soestdijk.

Tetterode kocht het van de heer Strick uit 's-Gravenhage. Pijnenburg is uitgestrekt en geschikt voor de jacht. Het bestaat uit een buitenplaats met boerderij. Het goed is zo'n 140 morgen (nu 350 ha) groot, bestond uit een 'Heeren huizinge' met koetshuis, stalling voor vier paarden, een melkhuis, een kelder en bijgebouwen, twee moestuinen, twee goudvischkommen en een uitneemende Slingerbeek, eindigende in eene zeer grote en naar de nieuwste smaak aangelegde Engelsche partijenkom. Het huis Pijnenburg was net verbouwd en het park opnieuw aangelegd in de Engelse landschapsstijl met de kenmerkende slingerende vijvers en waterlopen. Dat was toen zeer in trek.

Bankroet
Tetterode was gehuwd met Anna Catharina van Heekeren (1776-1848). Hij dreef onder meer een handelshuis met zijn broer en een handel in vlas en hennep onder de firma J.H. Hotze & Comp. In september 1813 overleed zijn schoonmoeder, Alida Hotze, weduwe van Jan van Heekeren, a la maison de Campagne Pynenburg, pres du Lage Vuursche. Nog geen maand later benam Jurrian Tetterode zich van het leven. Maar dat gebeurde waarschijnlijk niet uit rouw om zijn schoonmoeder. Op 24 oktober 1813 memoreerde Willem de Clercq (1795-1844) in zijn dagboek het bankroet van het Amsterdamse bankiershuis Cramer & Van Wijck, dat op de beurs veel sensatie teweegbracht. Gistermiddag, zo noteerde De Clercq, vernam hij dat Jurrian Tetterode zichzelf de nacht voordien verdronken heeft en dat hij dood uit de gracht voor zijn huis is opgevist. Hij had zijn zakken, volgens unanieme getuigenissen, gevuld met 1 of meerdere stenen.

Geliefd
Het trieste nieuws ging als een lopend vuurtje door de stad en zorgde voor grote consternatie. "Tetterode was een goedgeluimde, wellevende man, een goede zoon, over het algemeen alom geliefd. Hij was een telg van een vermogende familie die aanzienlijk krediet genoot." Men veronderstelt dat vervoering of wanhoop de man gedreven moeten hebben deze daad te beramen, hoe afschuwelijk moet de situatie zijn voor zijn broer en vooral voor zijn vrouw en kinderen die volkomen onkundig op de buitenplaats Pijnenburg bij 's-Graveland verblijven. Kort daarna zag Jurrians broer, firmant van het handelshuis, zich genoodzaakt surseance van betaling aan te vragen.

Kassier
Jurrian is een zoon van Jan Tetterode uit Noordwijk-Binnen. Jan is overleden op dinsdag 7 april 1807 in aldaar, 62 jaar oud. Jan Tetterode was kassier in Amsterdam. Hij trouwde, 25 jaar oud, op dinsdag 10 juli 1770 in Amsterdam met Petronella Beekman, 27 jaar oud, geboren op zaterdag 11 augustus 1742 in Noordwijk-Binnen. De broer van Jurrian was vermoedelijk Nicolaas. Nicolaas was directeur van de firma J.H.Hotze en Cie. (Hotze wordt hier geschreven met een umlaut op de o)
(Zie https://www.marceltettero.nl/mtettero/Genealogie.html)


Foto boven: Ondertrouwregister Stadsarchief Amsterdam
Deel: 644, Periode: 1798-1799, Amsterdam, 3 augustus 1798, Ondertrouwregister, folio p.235
Afbeelding op 1 januari 2025 gedownload via https://www.openarchieven.nl/saa:2739b61b-ba63-4faa-957c-609d52471d05

Bronnen:
https://landgoedvrienden.nl/wp-content/uploads/2020/03/Pijnenburg.pdf
https://nl.wikipedia.org/wiki/Pijnenburg_(landgoed)