Het familiewapen
1100 - 2000
Het wapen van adellijke families
Egmond, Amstel en Brederode
zie je zelden. Dat lijkt anders met
het wapen van de niet zo bekende,
adellijke familie Van Tetrode.
Het familiewapen van Van Tetrode De familie Van Tetrode schijnt niet in staat te zijn geweest gedurende langen tijd haar standpunt onder de overige adellijke geslachten te handhaven, schrijft jhr. mr. E. Wittert van Hoogland bijna 300 jaar geleden.

De naam van deze, van oorsprong vermoedelijk Friese ridder, vind je in veel boeken terug. Het eerst in 1310: Heer Gerard van Tetrode schenkt in dat jaar een flink stuk grond in hartje Haarlem voor de stichting van de Commandorij van Sint Jan, nu onderkomen provinciaal en gemeentearchief. Het is een van de eerste kloosters in Haarlem en nu het oudste klooster of kerk van Haarlem, de Sint Jan.

De graaf van Holland was nog maar net uit Haarlem vertrokken naar Leiden of Haarlem, de oude hoofdstad van Kennemerland, was een van de eerste steden in Holland die stadsrechten kreeg.

Die bevoorrechte positie moest de eerste jaren wel bevochten worden: extra betaling van belastingen en heervaart (dienstplicht) voor de graaf. De groeiende macht van de stad ging ten koste van de macht van de oude adel.

De Van Tetrodes verspreidden zich over heel Holland, met name in Leiden en in de rest van Zuid-Holland. Het familiewapen van Van Tetrode vind je nu veel in Leiden, Amsterdam, Haarlem, Bloemendaal, Delft, Den Haag, Rotterdam, de oude tolstad Geervliet en Hardinxveld. Kijk maar eens hier onder.

Het vaandel van de Bloemendaalse fanfare (foto links). Het meerkleurig wapen bovenin het vaandel is het oude gemeentewapen van Bloemendaal.

 

Rechts: Het familiewapen komt ook voor in een wand van het paleis op de Dam in Amsterdam. De afbeelding hangt in de Vierschaar en zou zijn gemaakt toen de bouw van het paleis begon. Dat was aan het einde van de Tachtigjarige Oorlog in 1648.
 

Het kanon met het wapen van pompebladen of meerbladeren mogelijk van Van Tetrode

Kanon met wapen meerbladeren

Een bezoeker van de Tetrodesite stuurde me een foto van dit kanon. Het is in de jaren 70 gekocht bij een antiquair in Brussel. Ik heb advies gevraagd bij het Nationaal Militair Museum in Soesterberg. Paul van Brakel schreef me:

Van een kanon van 1 m x 33 cm x 34 cm kan men uiteraard geen grote strategische prestaties verwachten. Het kleinste geschut dat voor strategische bewapening gebruik is, is de zogenaamde 1-ponder.

Gevecht
Echter zijn die net een slag groter met een lengte van ongeveer 1,30 meter. 1-ponders werden gebruik voor het nabijgevecht, ter verdediging bij stadmuren of in het veld als de vijand al te dicht genaderd was. Maar ook op schepen konden dergelijke 1-ponders van nut zijn, eveneens voor het nabijgevecht wanneer schepen elkaar al dicht waren benaderd (al dan niet met een brisante of explosieve lading).

Schoten
Er bestaat ook een categorie van kleinere sierkanonnen, die gebruikt werden voor saluutschoten en in een enkel geval zelfs als tafelkanon. Dit waren de miniatuurkanonnen, vaak replica's van de grotere varianten. Juist omdat het familiewapen hier zo prominent aanwezig is in combinatie met overige (rijkelijke) versieringen, lijkt het hier te gaan om zo'n sierkanon (ook de versiering van de druif en de extra tekst op zo'n klein kanon, bevestigen dit vermoeden).

Knallen
 Niet zelden werden ze gebruik voor de knallen om de sfeer van feesten en partijen te verhogen, of om potsierlijk te zijn in tuinen en parken. De afmetingen van uw kanon zit eigenlijk net tussen een 1-ponder en een replica in. Om u een indruk te geven van een 1-ponder, stuur ik een linkje mee naar onze collectie online.

 

Geachte heer Tettero,
de reactie op uw vraag van onze medewerker:

Het kanon is gemaakt door Cornelis Ouderogge in 1670 te Rotterdam. De gegevens kloppen zie onderstaand stuk proza. Het nummer 38 kan betekenen dat het een serienummer is van het kanon. Gezien bovenstaande feiten ga ik ervan uit dat het een kanon is voor ceremonieel gebruik. Afschieten kan gevaarlijk zijn. Maar dat kan ik op basis van deze foto's niet goed beoordelen.

Bron:
Historische Collectie Korps Veldartillerie op 't Harde (Veluwe)

Het kanon met het wapen van pompebladen of meerbladeren mogelijk van Van Tetrode

 

Het kanon met het wapen van pompebladen of meerbladeren mogelijk van Van Tetrode

Kaliber
 Het kanon is zeer waarschijnlijk geen stuk scheepsgeschut omdat het kaliber te klein is (kleiner dan 4 pond). Dat was het kleinste kanon wat aan boord van schepen in die tijd aanwezig was.

Affuit
Het affuit lijkt mij ook uit die tijd, even oud dus als het kanon. Het staat wel op een affuit die ook doet vermoeden dat het niet voor schepen was bedoeld. Die hebben andere typen affuiten. Als dit kanon gemaakt was voor bijvoorbeeld de VOC, dan had het VOC-teken erop gestaan en niet het familiewapen.

 

Glas in lood raam Oude Kerk met wapens van
burgemeesters van Amsterdam. Pieter Jansz. ontwierp
de ramen in 1654. De wapens zijn  uit de periode
1578 tot 1757. De afbeelding van de
drie meerbladeren onderaan is het
wapen van Frank van de Meer.		 Vlag van de
gemeente Bloemendaal
in Bloemendaal aan zee
bij Haarlem met het familiewapen van Van Tetrode.

Graf van Jacob Poppen in de Oude Kerk
in Amsterdam. In het wapen de drie meer-
bladeren: Zijn moeder was een Van Tetrode.
(In de Oude Kerk van Amsterdam is ook Pieter Tetrode (14-2-1668)
begraven evenals Helena Van Tetrode (16-4-1773) grafnr 22k. Haar
grafsten ligt in de Elisabeth Gaevenkapel. Helena was echtgenoot van
Daniël Doornik. Ze woonde aan `de Princegragt tussen Spiegelgragt
en Leijdse Kruijsstraat.		 Grote of St Janskerk in Gouda
Gouda behoorde in de 17e eeuw
nog tot de zes grote steden in Holland.
In de Grote of St Janskerk, met
een schip van 114 meter, de langste
kerk van ons land, hangen ook
de meerbladeren. Nu van de familie
Ramburg.

De voertuigen van de gemeente Bloemendaal
dragen het oude familiewapen van Van Tetrode
Het familiewapen
is hier boven prominent afgebeeld
op een oude kaart van Leiden.
Christiaan Hagen tekende de
plattegrond met wapens van
burgemeesters in 1670.
Onder de meerbladeren staat
de naam van mr Herman van der
Meer, `Heere van Hoogeveen`.. 

Burgemeester Swanenburg van Leiden
had een moeder van Van Tetrode. 
Hertog Albrecht lll van Saksen maakte
in 1498 een einde aan de vrijheid van Friesland.
Leuke gelegenheid de Friese meerbladen
aan je wapen toe te voegen.
ANWB-plaquette op
monument in de
Haarlemmerstraat 50
te Leiden.

Wanneer de burgers het ontzet van Leiden vieren, elk jaar op 3 oktober,
worden hier witte bollen (broodjes) uitgedeeld. Dit gebeurt al eeuwen op
wens van de nazaten van Willem van Tetterode.

Aan de rand van Haarlem ligt het sportcomplex Tetterode.
De dubbele sporthal van Overveen in de gemeente Bloemendaal
en waar ook veel Haarlemmers sporten.
Kroonluchter
Lakenhal
Leiden
Wilhelm Brasser van Schiedam lijkt op het wapen
met de drie meerbladen.De afbeelding is een detail
van de kaart van het Hooge Heemraadschap van
Schielandt, gemaakt in 1654.
Het wapen van graaf Konrad von Tecklenburg. Zie:
Tecklenburg ligt vlakbij de Nederlandse grens bij Enschede
Zie ook: Opstand in Friesland Fam. Van der Meer en Van der Maes
Wapen van Hertogdom Sachen Nicolaes van de Meer rond 1600
Zegel Van Tetrode schout van Wassennaer rond 1400

Zegel Van Tetrode,
bewoner van
Dampegeest
in Limmen.