Oald Hengel krijgt nog zes kanonskogels erbij

Na publicatie eerste vondst in De Twentsche Courant Tubantia

Boven: Een aantal kanonkogels is gevonden in de buurt van de plek waar eens het huis Hengelo stond.

"We haalden coniferen weg en dachten dat de kogel een overblijfsel van Dikkers of Stork was, tot we het verhaal in de krant lazen." De kogels zijn waarschijnlijk gebruikt tijdens de Tachtigjarige Oorlog bij het gevecht om het Huis Hengelo bij de Thiemsbrug. In 1569 rukte het Staatse leger steeds verder op in het oosten van het land. Volgens de overlevering, opgeschreven door F.W. van Coevorden, volgde de Spaanse legerleiding in de vestingstad Oldenzaal de ontwikkelingen in Hengelo met argusogen. Dit omdat daar een staatse spion zich zou ophouden.

De drost van Twente, Johan Mulert tot Voorst, stuurde onmiddellijk twee soldaten naar Hengelo om de man op te pakken. Maar de Hengelose Geesje Lansink was verliefd geworden op de vermeende spion en hield hem verborgen. Mulert strafte hard. Hij gijzelde Geesje in het Huis Hengelo net zolang tot haar geliefde, Wessel Maats, zichzelf aangaf bij de drost van Twente. Maar zoals dat vaak gaat in verhalen, kreeg Don Fernando, eenSpaanse officier gelegerd in het Huis Hengelo, medelijden met Geesje. Hij liet haar vrij. Wessel Maats is echter op dat moment Hengelo allang ontvlucht. Hij werd soldaat in het Staatse leger en vroeg zijn kapitein, Wolter Splinter van den Oldenhof in Markelo, een aanval te wagen op het Huis Hengelo.

Het legertje van kapitein Splinter sloop via het Twickelse bos bij Delden naar Hengelo, overviel de nachtwaker en bestormde het kasteel. Enkele Spaanse soldaten sneuvelden en de rest vluchtte via een achterdeur van het kasteel richting Woolderes. Toen de zon opkwam gingen enkele soldaten van kapitein Splinter, onder wie Wessel Maats, naar de boerderij van Geesje Lansink, waar de twee geliefden elkaar weer in de armen vielen. Ze besloten zich te verloven en een groot feest te geven.

Boven: De Drienerbeek en de Berflobeek komen samen op de plek waar het Huis Hengelo is gebouwd. In de onmiddellijke omgeving zijn enkele kanonkogels gevonden. Een deel van de gracht liep waar nu de Bornsestraat ligt.

Boven: Conservator Jos Schwertasek van het Historisch Museum Hengelo exposeert de kanonskogels die de afgelopen dagen binnenkwamen.

Maar het feest werd wreed verstoord. De drost van Twente stormde met een aantal Spaanse soldaten de boerderij op de Brink om Wessl Maats op te pakken. Splinter viel onmiddellijk de vijand in de Brinkstraat aan. Een soldaat verwondde de drost die daarop zijn mannen beval zich terug te trekken in het Huis Hengelo. Daar hebben zij de verrader Don Fernando, die Geesje Lansink liet ontsnappen opgesloten.

Don Fernando zou nog voor de zon opkwam worden vermoord. Wessel Maats drong daarom bij kapitein Splinter aan het Huis Hengelo onmiddellijk aan te vallen. Splinter besloot met versterking van de Hagmolen bij Bentelo het kasteel te bestormen. De troepen van Splinter naderden vanaf de Thiemsbrug de poort van het Huis van Hengelo, terwijl de soldaten van de Hagmolen vanaf de Hengelose Es aanvielen met enkele kanonnen. In een mum van tijd was een bres in de kasteelmuur geschoten. 's Middags gaven de Spaanse soldaten zich over. De drost was gesneuveld en hulp uit Oldenzaal kwam te laat. Het aan gort geschoten huis Hengelo werd later weer opgebouwd. Unico Ripperda kocht het huis van Hengelo in 1615. Maar zijn nakomelingen verwaarloosden het huis: het werd in 1821 gesloopt.

De grachten van het Huis Hengelo zijn enkele jaren geleden weer uitgegraven in Thiemsland.

De contouren van de kapel bij het oude Huys Hengel zijn zichtbaar in de grond van de algemene begraafplaats aan de Bornsestraat.

De buitengrachten bestaan niet meer. Een stuk Bornsestraat loopt precies over een hoek van de gedempte gracht (zie infographic hierboven).

Het kasteelcomplex was ruim honderd bij honderd meter groot.

Een enorme grafsteen van Frederik van Twickelo, heer van Hengelo, overleden in 1545 is verplaatst van de vervallen kapel naar het koor van de Oude Kerk in Delden. Hengelo lag eens in het richterambt Delden.

Kapitein Wolter Splinter van het Oldenhof in Markelo verjaagt Spaanse soldaten uit Hengelo

Het huis van Hengelo vervalt na 1750 en wordt in 1821 met de grond gelijk gemaakt.

Huis van Hengelo staat lange tijd leeg

Frederik van Twickelo is dertig wanneer zijn vader in 1591 sterft. Frederik volgt hem dan op als heer van Hengelo. Maar het land is totaal verwoest.

Frederik walgt van de oorlog dat Twente en Salland verwoest. Hij keert zich af van de katholieke kerk. Het aantal aanhangers van de reformatie groeit na 1580 in Hengelo.

De graaf van Bentheim helpt Frederik van Twickelo en maakt hem drost van Rheda bij Münster in 1585.

Hengelo is onbeschermd. Spaanse soldaten van Mendoza steken in 1594 43 boerderijen in Hengelo in brand. Tot 1625 blijft Frederik van Twickelo drost van Rheda. Hij sterft in 1629.