Boven: Alkmaar is de eerste stad die de Spaanse legers weerstaat. De militaire leiding rust bij Jacob Cabeliau, de man met zijn voet in verband, en zijn rechterhand Nicolaas Ruychaver (spreekuit: Ruikhaver).

Jacob Cabeliau (ook Cabeljauw of Babiliau), watergeus van het eerste uur, is beroemd geworden tijdens het beleg van Alkmaar. Hij verdedigt Alkmaar tegen de Spanjaarden. Alkmaar is de eerste stad die het Spaanse leger weerstaat. Nu zegt men daarover: 'in Alkmaar begint de victory'. Cabeliau is een edelman afkomstig uit de Vlaamse hoofdstad Gent of uit Oudenaarde. Hij is kapitein (hopman) bij de verovering van Den Briel op 1 april 1572.

Admiraal Lumey stuurt hem met een aantal soldaten naar Enkhuizen omdat het stadsbestuur weigert Spaanse troepen binnen te laten. Enkhuizen wordt prinsgezind. Hij maakt zich daarna met rechterhand Nicolaas Ruychaver meester van Medemblik. Willem van Oranje benoemt hem tot gouverneur. Hij krijgt door te onderhandelen ook de belangrijke havenstad Hoorn in zijn macht.

Hij wordt daarna bevelhebber van Alkmaar. Maar de vroedschap wil hem niet tot de stad toelaten. Hij houdt Egmond en Heiloo bezet tijdens het beleg van Haarlem (december 1572 - juni 1573). Don Frederik trekt daarna onmiddellijk met zijn leger naar Alkmaar, waar het bestuur verdeeld reageert op de vraag welke partij het moet kiezen, voor de prins of voor de koning. Cabeliau en Ruychaver willen nu geen tijd meer verliezen en alsnog Alkmaar binnentrekken.

Moed
Pas als burgemeester Floris van Teylingen zich in de vroedschap voor de prins verklaart kunnen de watergeuzen Alkmaar binnentrekken. Gedurende het beleg van Alkmaar toont Cabeliau zijn moed en standvastigheid. Maar zijn lichaam is verzwakt wanneer de Spanjaarden de strijd opgeven. Na de aftocht Don Frederik op 8 oktober 1573 wordt Cabeliau gouverneur van Alkmaar. Op 22 februari 1574 overlijdt Jacob Cabeliau in het ‘Hoge Huys’ ofwel ‘Prinsenhof’ te Alkmaar.

Links: Voor- en achter kant van het zwaard van Cabeliau. Bron: The Visser Collection, arms of the Netherlands in the collection of H.L.Visser. Via het Leger- en Wapenmuseum in Delft heeft de historische vereniging Alkmaar het zwaard in 2001 boven water gehaald.

Het zwaard is ter ere van het moedige optreden van gouverneur Cabeliau gemaakt. Een replica van het zwaard van Cabeliau is in Alkmaar te zien in het zeer fraaie Stedelijk Museum.

De trapgevel van het Hoge Huys in Alkmaar is voorzien van een gedenksteen met twee vissen die naar bevelhebber Jacob Cabeliau uit de tijd van Alkmaars Beleg in 1573 verwijst. Cabeliau sterft in het Hoge Huys.