De tactiek van Spinola was op de vijand telkens te verrassen. De vijand steeds op het verkeerde been te zetten. Wanneer hij Deventer lijkt aan te vallen, verovert hij Lochem, wanneer de hoofdmacht bij Sluis ligt verandert hij de plaats van handeling naar Twente, wel 300 kilometer ver weg. Waarom was Spinola gebrand op in Twente?

Antwoord: Er leefden veel katholieken. Mensen uit zijn staf hadden banden met Twente.

Zijn secretaris is Volckert Frittema, drost van Coevorden, wiens moeder verwant is aan Viglius van Aytta, de voorzitter van de geheime raad en de Raad van State (rechts).

Viglius van Aytta komt uit Friesland

Spinola kreeg Maurits die evenoud was als hij niet op de knieen, dan maar eerst zijn neef Willem Lodewijk van Nassau verslaan om stadhuis van Friesland worden. Daarna zou Maurits aan de beurt zijn.

Secretaris Frittema trouwt in 1600 met een Markelose Catharina Splinter. Haar oom Johan Splinter is tijdens het verraad van Rennenberg overste van het garnizoen in Oldenzaal. Hij blijft de koning trouw. Catharina erft van Evert Splinter de Oldenhof bij Markelo.

Twente telt 347 verlaten boerderijen in 1604. De steden zijn op Oldenzaal na geen van allen verdedigbaar.

Ivo Frittema en zijn gezin met dood kind

Dit schilderij is één van de vroegste voorbeelden van de Nederlandse doodsportretten. Het werk lijkt een aanklacht tegen de Bijbel.

Twente is een heet hangijzer bij de onderhandelingen over het twaalfjarig bestand. Hier ontvangt Maurits Spinola in 1608 bij Rijswijk.

Spanje is vastberaden Twente niet op te geven. De koning wil een tweede front houden tegen de opstandelingen. Lingen is persoonlijk eigendom van de Van Oranjes.

Maurits wacht Spinola op bij de Hoornbrug bij Rijswijk
Twente in 1598 De staten van Gelderland, Overijssel, Groningen en Friesland vragen Maurits Oldenzaal aan te vallen. De stad zou het gevaarlijkste vijandelijke bolwerk zijn. Prins Maurits houdt zijn kruid droog.
Guerrilla in Twente

Ootmarsum, Enschede, Goor, Rijssen en Delden erkennen op 7 februari 1609 de aartshertogen als hun soevereinen. Almelo en Diepenheim krijgen een staats garnizoen waardoor de spanningen oplopen. In Lage en Oldenzaal ligt een Spaans garnizoen. 9 april 1609 verdrag bestand. Details nog bespreken.

In de Brusselse visie is Oldenzaal hoofdstad van Twente, de Staten van Overijssel zien Twente echter als een kwartier van hun territorium.

Guilielmo de Verdugo, gouverneur van Oldenzaal, neemt staatse ambtenaren, rechters, drosten, rentmeesters en priesters gevangen in april en mei 1609. Op 28 mei meldt Ernst van Ittersum, de verjaagde drost van Lingen, dat een mis is gehouden in Delden. Met Pinksteren, begin juni, zou er weer een paapse dienst zijn. Staatse soldaten arresteren met Pinksteren katholieke priesters in Enschede, Haaksbergen en Delden. In Ootmarsum beschermt de gewapende bevolking de priester in de kerk. In Deventer moeten de pastores een contract ondertekenen dat ze geen diensten meer houden in Twente.

In juli muiten soldaten in Oldenzaal. De Duitse troepen verjagen hun Schotse collega's uit Oldenzaal. Italiaanse soldaten uit Lingen gaan in gevecht met de muitende Duitse soldaten in Oldenzaal. De uitkomst is helemaal duidelijk. De Schotten en Italianen worden verdeeld over Ootmarsum en Enschede. Zij krijgen van de Staten-Generaal op 19 juli het ultimatum om binnen drie dagen de steden Enschede en Ootmarsum te verlaten. De staten dreigen troepen te sturen, zo laten zij de Duitsers weten.

Beter 't hooi gepluckt in Lochem dan Spaansche Pepers in den Oost, is nog steeds in de gevel van dit pand te lezen. Verdugo lukte het niet Lochem in te nemen dankzij staatse hulp van Hohenlohe. Hooiplukkers konden voorkomen dat Spaanse soldaten in het hooi van wagen verborgen Lochem in konden komen. Lochem
Twaalfjarig bestand
Boven: Adriaen Pietersz van de Venne schildert in 1614 de wapenstilstand tussen de republiek en het koninkrijk Spanje. De rivier simboliseert de scheiding tussen het noorden en het zuiden van de Lage Landen. Links de calvinisten onder wie prins Maurits, prins Frederik Hendrik, Frederik van der Palts, Jacobus van Engeland en Lodewijk de achtste van Frankrijk. Rechts is de partij van de katholieken onder wie Albrecht en Isabella, Spinola en paus Paulus de vijfde. De vissers proberen nieuwe gelovigen binnen te halen.

De Staten van Overijssel blijven zich keihard opstellen bij de eerste Haagse conferentie in september 1609. Twente hoort bij Overijssel. 6 oktober begint discussie over Twente. Volgens de Spaanse onderhandelaars moeten de Staten niet zo hoog van de toren blazen. 'De Twentse adel is al sinds 1580 niet meer opgeroepen voor de landdag van de staten van Overijssel'

 

Lage blijft een Spaanse garnizoen houden
 

Partijen komen niet nader tot elkaar. De staten van Overijssel dreigen in december 1609 militair in te grijpen als Spaanse troepen Twente niet snel ontruimen. Ambtenaren van de staten moeten er actief kunnen worden. Ook Lingen en Groenlo weigeren op de staatse claim in te gaan. De staten van Overijssel willen de oorlog hervatten.

Twente eind 16e eeuw 1 febr 1610 einde conferentie zonder akkoord. Volgende dag ruzie. Over en weer ambtenaren gevangen genomen. Overijssel stuurt garnizoenen naar Ootmarsum en Enschede. Tot in maart 1610 brandschatten Spaanse soldaten vanuit Oldenzaal Twente.

In mei 1610 nieuwe besprekingen. Overijssel blijft aanspraak maken op Twente. Aartshertog wil de rk religie in Twente behouden of heel Twente claimen. Op 24 juni gaan de Staten-Generaal akkoord met de religievrijheid. De staten van Overijssel en Oldenzaal ruilen gevangenen waarna beide partijen het verdrag ondertekenen. De Twentse kwestie is beëindigd. Spaanse garnizoenen blijven in Oldenzaal, Lage, Lingen en Groenlo.

- Spanje toeschietelijk vanwege conflict Maurits en Oldenbarnevelt
- beide partijen verwachten tijdens het bestand economische voordelen te halen

Na het twaalfjarig bestand hielden de Spanjaarden weer plundertochten, vroegen contributie en hielden brandschattingen.

Grolsch 1615

Feest na het sluiten van het Twaalfjarig bestand. Het Spaanse garnizoen in Groenlo krijgt een speciaal biertje. Grolsch, ofwel Groenlo's bier.

Kogel Plechelmuskerk

 

Pas in 1626 valt het staatse leger Oldenzaal aan terwijl de Rijn wordt geblokkeerd om Spaanse hulp te voorkomen.

 

Het jaar daarna neemt Frederik Hendrik Groenlo in een maand in opnieuw wordt Spaanse hulp verijdeld.

Oldenzaal vestingstad in 1626
Justinus van Nassau overhandigt Spinola de sleutel van Breda

Spinola boekt nog een grote overwinning. Hij verovert Breda in 1625. Schilderij van hofschilder Velasquez.

Ripperda huwt op 21 maart 1627 in Den Haag met freule Alida van Buckhorst tot Wimmenum. Hij vaardigt de ridderschap van Overijssel af bij de Staten-Generaal in Den Haag. Hij is ambassadeur bij de vredesonderhandelingen in Münster en Osnabrück in de jaren van 1644 tot 1648. Willem Ripperda