Zuydwijk
Schout Aernt van Tetrode
Het kasteel Zuydwijk is voor de eerste
keer in 1406 genoemd. Van Raaphorst geeft het leen
uit aan Gilles van Kralingen. Mogelijk had het huis
een middeleeuwse donjon. Zuydwijk is ook een
ambachtsheerlijkheid. Aernt van Tetrode (1430 tot 1471) was
er schout. Hij was ook eigenaar van onder meer de polder voor Leiden,
nu de wijk Stevenshofjespolder.
| Het geslacht Van
Wassenaer bezit het landgoed Zuydwijk vanaf 1518. Het oorspronkelijke
kasteel, zoals rechts afgebeeld, is vermoedelijk tijdens de belegering
van Leiden in 1573 verwoest. Zuidwijk ligt slechts vierkilometer van Leiden.
Jacob van Wassenaer geeft rond 1615 opdracht voor de eerste - ons bekende
- aanleg van het park. Dou schetst de tuinen in 1647. Van Wassenaer maakt
daarbij gebruik van de bestaande lanen en grachten.
Roeland Roghman tekent Zuidwijk in 1645 wanneer het een ruïne is (tekening onder). De toegangspoort ligt aan de noordoostzijde. De toren, mogelijk een middeleeuwse donjon, staat op de zuidwesthoek. Zuydwijk i s rond 1640 - 1650 bouwvallig. De molen en de Zuidhof horen bij Zuidwijk dat samen met Santhorst eigendom is van de stichting Twickel. In de eerste dertig jaar van de achttiende eeuw krijgt vooral de tuin van Zuydwijk veel aandacht. |
De oudste tekening van Zuydwyck, vermoedelijk van voor de belegering van Leiden in 1573 |
|
Roelant Roghman tekent de ruïne Zuidwijk in 1647. `Bij Wassenaar in Rijnland` komt uit het boek De kasteeltekeningen van Roelant Roghman, HWM. van der Wijck, Stichting 'Nederlandse Buitenplaatsen en Historische Landschappen' 1989, isbn 90-6469-629-2 |
Bron tekening boven: |
 |
Foto boven: G. Goris tekent in 1712 Zuydwyck. Les delices de la campague, schijrft hij er bij. In de verte (het oosten) staat de kerk van Voorschoten. Foto links: In 1772 is het park al heel fraai. Op de achtergrond opnieuw de kerk van Voorschoten. |
| Architect Daniel Marot, die voor
Van Wassenaer ook kasteel Duivenvoorde onder handen neemt, laat vijvers
graven en een doolhof met lanen uitzetten. Hij bouwt koepels, een theater
en een badstoof. Centraal in het zuidelijk deel van de buitenplaats komt
een ruime vijver. In 1713 koopt Van Wassenaer beelden in Italië voor
Zuydwijk. Het gaat om twaalf borstbeelden van Roomse keizers, twee beelden
van styr en een styrinne.
Mooi en smaakvol
|
Deze laan ligt aan de oostzijde van Zuydwijk. Je kijkt van zuid naar noord. Rechts op de achtergrond ligt Leiden. (Tekening van P.C. Lafargue 1772). |
| De Van Wassenaers wonen na het einde
van de achttiende eeuw maar af en toe op Zuydwijk. Het rentmeestershuis
is vanaf 1791 verhuurd. Kwetsbare onderdelen in het park gaan verloren,
zoals het theater, de koepel en de grotten. Vermoedelijk is in de negentiende
eeuw alleen nog een ruine over van Zuydwijk. Van der Aa schrijft in zijn
Aardrijkskundig woordenboek van 1851: ``Het is thans nog van geen gering
aanzien, hoewel het veel groter is geweest. Het bestaat uit twee hoge en
dikke, uit het water oprijzende vierkante toren met leien kappen gedekt`.
Dit moet een vergissing zijn. La Fargue maakt in 1772 afbeeldingen van
het voorplein en het slotterrein waarop is te zien dat het kasteel al is
afgebroken.
De Van Wassenaers onderhouden het landgoed matig in de negentiende eeuw. Tot J.D.C. baron Van Heeckeren van Wassenaer tuinarchitect L.P. Zocher in 1872 om advies vraagt. Zocher neemt de paden en de vijver ten westen van het huis onderhanden. Van Heeckeren laat op de rest van het terrein bomen kappen volgens een vast beleid. De rentmeesterswoning uit de achttiende eeuw neemt de functie van centrum van de buitenplaats van het oude kasteel over. Momenteel onderhoudt de stichting Twickel uit Delden de historische aanleg zo goed als mogelijk. (bron: historische buitenplaatsen in particulier bezit door drs. H. Tromp en drs. T Henry-Buitenhuis.) |
Vier vijvers liggen in het verlengde van elkaar. Rechts loopt het pad die hier boven is afgebeeld. |
In het uiterste zuiden van Zuidwijk kijk je hier van west naar oost. In de verte staat weer de kerktoren van Voorschoten. 1772 P.C. Lafargue. |
Grote vijver vermoedelijk in zuidelijk deel Zuidwijk. |
 Vanaf het industrieterrein Dobbewijk in Voorschoten Mexx kijk je zo op het landgoed en kasteel Zuydwijk met de molen bij de Zuidhof. Het gebied en de Santhorst aan de Papenweg in Wassenaar is an de stichting Twickel in Delden. Naast dit landgoed ligt De Horsten van ons koningshuis. |
 |
 |
Het landgoed Zuydwyk aan de snelweg tussen Wassenaar en Leiden. De boerderij Zuidhof met de watermolen (wm) behoren tot het landgoed. Ten zuiden ligt het landgoed Sandhorst dat eveneens van de stichting Twickel is. Ten westen van Santhorst, aan de overkant van de Papenweg, ligt het koninklijk landgoed De Horsten. (Gd is grondduiker). |
Op dit kaartje Wassenaar (links), Weer (midden), Zuytwuck (midden), Santhorst (midden), Raephorst (midden onderin) en Voorschoten / Wyngaarden (rechts onderaan). (Bovenaan is noord) De Stevenshofjespolder ligt in het groene gebied, aan de Rijn vlak voor Leiden. Berckenrode tekent in 1629 het kaartje onder: de
|
