Jan Janszoon van Tetrode
Stamvader veel Tetteroo`s Zuid-Holland
1584 verlenging pachtcontract
Jan Jansz van Tetrode krijgt
voor zover bekend één zoon: Willem. Willem wordt
vader van vier zonen die allen boerderijen pachten
tussen de duinen en de Wassenaarseweg in Den Haag en Wassenaar.
Ergens midden in de Tachtigjarige Oorlog bewerken zij een uitgestrekt gebied
dat bekend staat als het Sint Annaland (omgeving Waalsdorperweg) en Arendsdorp,
bij de Alkemadelaan en de Wassenaarseweg.
Boven:
PJ Lutgers tekent in 1855 Arentsburch.
Rechts:
Clingendael door L.Scherm (gem archief Den Haag)
|
|
|
(Klik op het plaatje links:) `s
Gravenhage in 1855. De stad ligt nog bijna geheel binnen de singels
die in het begin van de 17e eeuw zijn gegraven. Alleen in het
zuiden van Den Haag is sprake van enige uitbreiding van de stad.
Daar ligt ook het station Hollands Spoor dat al in 1843 richting
Leiden, Haarlem en Amsterdam is aangelegd. Vanaf 1848 kon je met
de trein ook naar Rotterdam.
Het paviljoen voor Hare Majesteit
(H.M.) kwam erin 1858. Het buitenverblijf bouwde koning Willem
l voor zijn gemalin Wilhelmina van Pruisen. Het Paviljoen is later
vernoemd naar een eigenaresse: Marie von Wied.
|
|
|
|
Wanneer Floris Balthasars in 1611 de kaart boven (links
en rechts) tekent is de aanleg van de eerste buitenplaats in Arendsdorp
in volle gang. De familie Van Tetrode hebben het gebied jarenlang gepacht. |
Nu staat er onder meer het hoofdkantoor van de ANWB.
het wetenschappelijk instituut Clingendaal en veel woningen. Op de kaart
hier boven is rechts nog het Haagse Bos te zien met onderaan het Malieveld.
(Let op: Boven is Noord-noordoost) |
|
Jan, Jeroen, Arent en Cornelis zijn,
zo nemen we aan, nazaten van schout Aernt van Tetrode
van Wassenaar en Zuidwijk. Honderden nakomelingen van met name Cornelis
bevolken nu Zuid-Holland. (bron: Wim Tettero)
Jan Willemsz van Tetrode van Wassenaar (circa 1550-1596) pacht
op 18 jan 1577 het landgoed Arendsdorp. Het pachtcontract van het land,
dat toen nog niet in Den Haag (Benoordenhout) ligt maar in de ban Wassenaar
/ Zuidwijk, is in 1584 en 1586 verlengd. Aernt van Tetrode (circa
1550 - 1620) neemt de pacht in 1593 over. De eigendom van het landgoed
(49 morgen groot) is in de tussentijd overgegaan in eigendom van Adriaan
Benninck naar Arent van Dorp.
Arent van Dorp is één van de belangrijkste financieel
adviseurs van prins Maurits, die de strijd tegen Spanje in de
Tachtigjarige Oorlog leidt. Arent van Dorp komt in de problemen toen
hij in 1594 contacten met Spanje zou hebben gehad. Hij onderhandelt
met de Spaanse landvoogd over land in de Zuidelijke (bezette)
Nederlanden. De opstandelingen nemen dit hoog op en Van Dorp krijgt
huisarrest. Hij mag zijn boerderij aan de Wassenaarseweg, die hij voortaan
deelt met Van Tetrode, niet meer verlaten.
|
|
Welgeboren
Aernt van Tetrode verlaat vrijwillig of gedwongen de boerderij en duikt
in 1618 op in Den Haag bij een burenruzie. In de laatste pachtovereenkomst
van Aernt van Tetrode staat in de kantlijn genoteerd dat Aernt welgeboren
is en dus geen veenpacht (een soort belasting) aan de heer van Wassenaar
hoeft te betalen. (Bron: Dr P.J. van Bremen: Die Haghe jaarboek 1942)
Een achterneef, die ook Aernt van Dorp
heet koopt het landgoed Arendsdorp in 1643. Hij
is de feitelijke naamgever aan dit gebied
in het Benoordenhout.
|
|
De broer van Aernt van Tetrode, Cornelis Willemsz
van Tetrode (circa 1550-1619) , pacht vanaf 1611 grond in het
gebied. Maar zijn vrouw sterft in 1616 en drie jaar later komt hij zelf
te overlijden. Negen weeskinderen laat hij achter. Op 12 en 13 maart
1619 wordt een grote inboedel (300 stuks) geveild om de kinderen
te voeden: Zeventien rode koeien, vier vaarsen, negen schapen, twee
bruinepaarden, twee veulens, twee wagens, eggen...
Bij het kaartje links:
1. Sint Annaland, waarop instituut Clingendaal nu staat. Jeroen Willemszoon
van Tetrode, de latere oostportier van prins Maurits, woont en werkt
hier.
2. Arendsdorp is het domein geweest van Aernt van Tetrode die geen veenpacht
hoeft te betalen. Hij is immers ``welgeboren`` ofwel van adel.
|
Zie ook: Jeroen, de
broer van Aernt en Cornelis, wordt oosportier voor prins Maurits.
Woelige tijd in Den Haag
In de periode dat Jan Jansz van Tetrode en zijn nakomelingen het land
net buiten Den Haag bewerken gaat het heel slecht met de Hofstad. Holland
maakt sinds enkele jaren deel uit van het Bourgondische Rijk. Brussel
wordt het bestuurlijke en politieke centrum van de Nederlanden. De plaatselijke
adel verlies aan status.
Miserabel
Maarten van Rossum plundert Den Haag in 1528. De economie ligt op z`n
achterste. `s-Gravenhage is `eene der miserabelste plaatsen welcke de
koninklijke majesteyt heeft in den lande van Hollant`, schrijft de magistraat
in 1550 aan Kael de vijfde.
Opstand
Nog ingrijpender is het leven onder de invloed van de Reformatie. Het
groeiende verzet in de lage landen tegen de Habsburgese politiek vanuit
Spanje en de keiharde vervolging van de ketters in de jaren 1566 tot
1578 luidt de opstand in tegen koning Filips de tweede in Madrid. Den
Haag heeft geen stadsrechten en beschikt dus niet over een wal voor
de verdediging. `s-Gravenhage is een makkelijke prooi, een nieuw doelwit
van militaire acties.
Beeldenstorm
Eind augustus 1566 bestormen protestanten de kerken en klooster. Vier
jaar later is het koninklijke gezag van Filips de tweede weer hersteld.
Stadhouder Bossu vestigt zich op het Binnenhof. Maar twee jaar later,
in 1572, wanneer de geuzen Brielle innemen, moet de stadhouder (plaatsvervanger
van de koning) met zijn grote gevolg het onverdedigbare Den Haag verlaten.
Plunderen
Een jaar later marcheren Spaanse soldaten Den Haag opnieuw binnen om
een jaar later het weerloze dorp zelfs te plunderen. Wanneer de opstandelingen
zich meester maken van `s-Gravenhage verbetert de situatie voor de burgers
nog zich nauwelijks. Het bestuur van Delft stelt als klap op de vuurpijl
zelfs voor de gebouwen in Den Haag allemaal te slopen.
Willem van Oranje
De geliefde prins Van Oranje (ook Willem de Zwijger genoemd) redt het
dorp. In 1577 keert het Hof van Holland en de rekenkamer terug in `Die
Haghe`. Pas een jaar later worden alle vergaderingen van de Staten in
Den Haag gehouden `omme alle jaloursie onder de steden te verhoeden`.
(Met een verwijzing naar Delft).
|
|