Verre verwante van Huis Hengelo

Gea uit Hengelo raakte in de ban van adellijke familie Ripperda

HENGELO Barones van Winschoten tot Delden wordt ze op haar werk al gekscherend genoemd. Sinds haar dochter een half jaar geleden iets vroeg over haar voorouders is Gea Kamminga helemaal in de ban van het echtpaar Unico Ripperda en Judith van Twickelo. Het toeval wil dat het Historisch Museum Oald Hengel een extra ruimte heeft vrijgemaakt voor de vroege historie van het dorp: de bewoners van het Huis Hengelo.

Het adellijke echtpaar speelde een belangrijke rol in de geschiedenis van Twente en zelfs van heel Overijssel. De Hengelose Gea Kamminga die opgroeide in Groningen waar de vroege voorouders van de Ripperda’s vandaan komen, stamt af van dit echtpaar.

„Via internet ontdekte ik hun graf in het kerkje van Wesepe bij Deventer”, vertelt ze. „Heb ik op een zondag een dienst bijgewoond in Wesepe om na afloop foto’s te kunnen maken.” Flink onder de indruk ging ze weer naar huis. De enorme grafsteen compleet met de familiewapens is het bewijs dat Unico Ripperda afstamt van Fokko Ukena, de grote leider van de Vetkopers in de strijd tegen de Schieringers, zeg maar de noordelijke variant van de Hoekse en Kabeljauwese twisten in de late Middeleeuwen. „De tafel die op de grafsteen staat is zo groot en zwaar dat je het met hulp van een aantal mannen niet eens kunt op tillen.” De grafzerk is wel vier meter lang en twee meter breed.

Gea Kamminga verzamelde in een korte tijd een berg aan gegevens over haar voorouders. „De Ripperda’s zijn echte vechtersbazen geweest”, vertelt ze in haar woning aan het Fluweelplein in Hengelo. „En ze hielden kennelijk ook wel van een glas wijn, terwijl hun vrouwen heel serieus en vroom waren.” Maar tegelijkertijd weet ze dat veel vertelsels met een korreltje zout moeten worden genomen. „Sommige verhalen zijn overdreven. Bij de één lees je dit en bij de ander lees je iets heel anders. Wie spreekt de waarheid?”

Via de mail kreeg ze van amateurhistoricus Willem Oving uit Oss een boeiend verhaal over Anna Eleonora Jarges-Ripperda. Zij werd op dertienjarige leeftijd wees en erfde zoveel landgoederen dat ze de rijkste persoon van Groningen werd. „Van haar eigendommen is een kasboek bijgehouden. Ze had een waslijst aan goederen. Zij zou, als ze nu geleefd had, miljoenen bezitten”, vertelt Gea Kamminga. „Dus ik Willem Oving, die ook van de Ripperda’s afstamt, onmiddellijk teruggemaild: waar is ons kapitaal toch gebleven?”

Anna Ripperda trouwde met een niet adellijke man en raakte daardoor haar titel kwijt. „Dat was de overgrootmoeder van mijn betovergrootmoeder”, vertelt Gea Kamminga terwijl ze voor de zekerheid nog even de stamboom er bij pakt. Gea Kamminga maakt op dit moment een tour met haar vriendin langs kerken en adellijke huizen rond Appingedam en Delfzijl waar nog veel te vinden is van de Ripperda’s en zelfs het familiewapen van de Van Twickelo’s.

Ook is een andere voorouder van Gea, Eiso Jarges, een beroemd persoon. Hij is ondertekenaar van de Unie van Utrecht in 1579 namens de provincie Groningen. Een afstammeling van Unico Ripperda en Judith van Twickelo zouden zelfs prins Claus, de man van koningin Beatrix zijn, schrijft amateur-historicus Willem Oving. Ben jij dus ook verwant aan wijlen prins Claus? Gea Kamminga is even stil en denkt na. „Ja, ik ben dus eigenlijk ook aan hem verwant.”

Bewoner onderhandelde bij Vrede van Münster

De bekendste bewoner van het Huis Hengelo is ongetwijfeld Willem Ripperda, onderhandelaar namens Overijssel bij de Vrede van Münster in 1648. Willem Ripperda was heer van Hengelo, Boekelo en onder meer Boxbergen bij Deventer, Rijsenburg in Utrecht en Solmsburg, vermoedelijk lag dat in Ottenstein net over de grens bij Haaksbergen. Maar Frederik van Twickelo bouwde het Huis Hengelo. Dat deed hij rond 1525. De grafsteen van deze bouwheer van het Huis Hengelo staat in het koor van de Oude Kerk in Delden. De zoon van Van Twickelo verkoopt het huis Hengelo aan Unico van Ripperda die het verbouwt en uitbreidt. Maar vier jaar na de verkoop brandt de havezate deels af. Zijn zoon Willem woont afwisselend in het Hof te Boekelo en in het Huis Hengelo. Het huis komt onder de slopershamer in het begin van de negentiende eeuw waarna de Heemaf er een fabriek neerzette. Het poortgebouw staat nu op landgoed ‘t Stroot in Twekkelo, tussen Hengelo en Enschede. De kasteelgrachten zijn in 1995 op Thiemsland hersteld waarbij onder meer een grote hoeveelheid scherven is gevonden. De Hengelose archeoloog Mark Komen inventariseert de vondsten op dit moment.

Zie ook Het rijk van Ripperda