Mooie merklap suggereert vlijt van de huisvrouw

MARKELO Een vrouwenhand en een paardentand mogen niet stilstaan. De dames schieten in de lach wanneer ze de verslaggever verbaasd zien kijken. „Nooit van gehoord zeker? Als een paard niets eet is het ziek. En wanneer een vrouw niet druk is in het huishouden is er iets goed mis.”

Toma Tudor fotografeert de dames van de merklappen tentoonstelling. Al zijn ze wel wat schuw. Rechts Ineke Mombarg. Tentoonstelling Eungs Schöppe over het werk voor de uitzet.

De merklappen uit de negentiende eeuw die de museum Eungs Schöppe in hartje Markelo de komende weken tentoonstelt moeten duidelijk maken dat er hard wordt gewerkt in elke vrij uurtje op een boerderij in de Hof van Twente. „Meisjes werkten al op jonge leeftijd aan hun uitzet”, vertelt Ineke Mombarg van het museum. „Zij maakt voor haar huwelijk een bruidsdoek, een soort merklap, om te laten zien hoe goed ze is met naald en draad. Ze toont daarmee eigenlijk aan hoe goed zij haar huishouden kan voeren.”

Maar in de negentiende eeuw waren veel boeren arm. „Wie kon zich veroorloven in de avonduren tijd vrij te maken om te borduren? Dat was alleen weggelegd voor meisjes van boeren in goede doen. Merklappen maken was een traditie en waren in zekere zin een luxe. Hier gebruikte men wol en in het rijkere westen linnen of zijde.” Merklappen ontstonden op de gezamenlijke blekerijen. Om je eigen linnengoed terug te vinden moesten de boeren alles merken met initialen. Soms werd het goed extra mooi gemaakt, bijvoorbeeld voor het huwelijk.

„Voor de eerste huwelijksnacht maakten meisjes speciale slopen voor de kussens.” Ineke Mombarg loopt naar de bedstede in het museum om het duidelijk te maken. „Iedereen mocht het zien. Maar voor het slapengaan gingen de slopen er al weer af. Daar slaap je toch niet op? Het was de tijd van uiterlijke schijn.”

In het westen van ons land, waar boeren over het algemeen beter in de slappe was zaten, borduurden de meisjes met zijde. Hier gebruikte men wil dat goedkoper is.

Heel trots is zij op drie merklappen met daarop een klein wapen van de stad Amsterdam. Een bewoonster van de havezate Stoevelaar huwde een Amsterdammer. Zij heeft waarschijnlijk een merk- lap gemaakt met daarop het wapen van onze hoofdstad. Dienstmeisjes uit Elsen-Herike vonden dat wapen kennelijk zo mooi dat ze het naborduurden. Dat ging niet helemaal exact.

„Eigenlijk moest je betalen voor patronen. Zo zie je maar weer dat in die tijd al illegaal werd gekopieerd.”

De voorjaarsexpositie van merklappen Gemerkt in de Hof, is te zien in de drie komende weekeinden. Op vrijdag zaterdag en zondag van 13.30 tot 16.30 uur is het museum open.