‘Britten verdienen een plaquette voor strijd om de sluis bij Wiene’

‘Eerste gesneuvelde soldaten bij Delden waren geen Canadezen’

DELDEN Tussen de Groene Brug op de Vossenbrink bij Delden en de sluizen in Wiene zijn in 1945 tientallen soldaten en burgers gesneuveld. Meer dan 5000 Duitsers, vaak dronken Hitlerjugend, stonden tegenover een hele divisie Canadeze militairen. Maar wat tot nu toe onderbelicht bleef is de rol van Britse soldaten bij het offensief. Zij bonden de strijd aan met de vijand nog voordat de eerste militairen uit Canada Delden bereikten.

Hennie van Ommen toont het wapen van het regiment King's Royal Rifle Corps bij de plek waar de eerste Britse soldaten probeerden het Twentekanaal over te steken. Nadat vier militairen onder wie twee luitenants omkwamen en 25 soldaten gewond raakten, staakten zijn de strijd op 2 april 1945. Een dag later probeerden Canadese soldaten tevergeeft het Twentekanaal bij Delden over te steken.

In 2004 zocht Erni Wills (rechts op een foto uit de oorlog) Hennie van Ommen op met het idee een herdenkingswapen in de Sluis van Wiene te plaatsen voor de gevallen Britse soldaten.

Drie pelotons van het King Royal Rifle Corps probeerden op 2 april 1945 al de sluizen bij Wiene over te steken. „Maar ze vergisten zich lelijk in de weerstand van de Hermann Göring divisie”, vertelt Hennie van Ommen die op dat moment achttien jaar was. Hij wijdde zijn hele leven aan het verzamelen van informatie over de bevrijding van zijn woonplaats Delden.

De overkant van het kanaal is eerst een kwartier lang zwaar gebombardeerd. „Toen korporaal Reeson met een verrekijker de omgeving van de sluizen verkende is hij door een Duitse scherpschutter vermoedelijk vanuit de toren van de sluis doodgeschoten”, vertelt Hennie van Ommen (82) in zijn woning aan de Peperkampweg. De soldaten kropen onder beschutting van de hoge dijk van de sluizen tot aan de oever bij het gemaal.

„Maar zodra de hoofden boven de dijk uitstaken begonnen de moffen te schieten. Twee pelotons bereikten het eiland bij het gemaal. Maar toen het derde peloton in actie kwam zetten de Duitsers ook mortieren en artillerie in. Vier Britse soldaten stierven en 25 raakten gewond. Doorvechten had geen zin. De Engelsen besloten naar Enschede te trekken, om het Twentekanaal heen. Zij bevrijdden Hengelo en Borne toen Canadeze soldaten nog bij bosjes sneuvelden achter het kanaal bij Delden. „De communicatie tussen de Engelse en Canadeze legerleiding was gebrekkig”, concludeert Hennie van Ommen die over diverse legerrapporten beschikt. De omgekomen Britten zijn begrafen in het Jonkerbos bij Nijmegen.

Van Ommen wilde, toen hij de rol van het Britse leger bij Delden ontdekte en in contact kwam met enkele overlevenden, een herdenkingsplaquette plaatsen bij de sluizen. „Rijkswaterstaat heeft daar geen probleem mee.” Maar bij de gemeente de Hof van Twente ving hij bot. Als de vraag ter sprake komt waarom Hennie van Ommen zijn leven wijdde aan de oorlog begint hij plotseling te huilen. „Ik was heel goed bevriend met Leo de Leeuw, een joodse jongen. Hij droeg een jodenster toen hij in 1943 werd opgepakt. Ik heb hem nooit teruggezien. Later hoorde ik van een vriend die in Jeruzalem was geweest, dat hij uit kamp Westerbork was gevlucht. Duitsers hadden hem met honden opgespoord en met knuppels doodgeslagen.”

De op 2 april 1945 omgekomen Britten zijn:

Luitenant Roger Green, luitenant Barry Newton, sergeant Hennessy, korporaal Reeson

Op 3 en 4 april komen nog vijftien geallieerde soldaten om in de strijd om Delden. Dat waren de ongehuwde Amerikaan Lawrenc Perrault (23 jaar) en de Canadezen: Robert Halbgewach 22 jaar ongehuwd, Walter Salisbury 23 jaar ongehuwd, Wiliam Bowers 30 jaar gehuwd, Harvey Bell 21 jaar gehuwd, Nelson Cherree 21 jaar gehuwd, John Gibson 25 jaar gehuwd, Clifford Fawcett 25 jaar ongehuwd, Edmund Richard 22 jaar gehuwd, Martin Hellsten leeftijd onbekend - hij is van het Lake Superior Regiment en sneuvelt bij de sluis, Josef Poirier Rode Kruis soldaat, David McGarvey 28 jaar gehuwd - later aan verwondingen overleden. Verder de Engelse soldaten G.W. Young 22 jaar ongehuwd. Hij is begraven in Delden. Henry Norris 30 jaar getrouwd, Joseph Serre 22 jaar ongehuwd. Hij is van Franse kom af en is begraven in Groesbeek.

(bron: Hennie van Ommen in Delden)

Geschreven door Marcel Tettero