Dick Lohuis heeft jarenlang onderzoek gedaan en veel gegevens boven water gekregen. Maar het onderzoek naar de schansen langs de Oelerbeek bij de houtzagerij van Twickel heeft hij nooit afgerond. In een archiefstuk uit 1638 spreekt de schrijver over 'staatse soldaten' die voor hun prins bij Delden een fort aanleggen. Op oude plattegronden en militaire stafkaarten zijn de contouren van de vijfhoek met een doorsnede van wel tweehonderd meter duidelijk zichtbaar.
In de volksmond heet het gebied al 'de citadel'. "Als kind speelde ik hier vaak met m'n vriendjes", vertelt Dick Lohuis die zich als twaalfjarige jongen al interesseerde voor geschiedenis. "Dominee Samberg kon er zo mooi over vertellen." Maar omdat de oudste zoon er een potje van maakte op school mocht Dick niet doorleren. Hij werd timmerman en studeerde later HTS bouwkunde. Maar in zijn vrije tijd leerde hij alles over cultuurwetenschappen onder meer bij de beroemde hoogleraar A. Th. van Deursen.
Dick Lohuis schreef jarenlang artikelen voor het blad De Bres van de stichting Behoud Delden en deed regelmatig archeologisch onderzoek, bijvoorbeeld op de plek waar eens het water in de zestien meter brede grachten rond Stad Delden stroomde. Maar over de schansen die als een soort schild voor Delden en kasteel Twickel liggen is nog nooit iets op papier verschenen. Lohuis wijst naar een grote luchtfoto: "Het klinkt wellicht dromerig en het is misschien wishfull thinking, maar dit zou vroeger echt een verdedigingswerk uit de Tachtigjarige Oorlog kunnen zijn geweest. Mijn intuïtie zegt mij: dit moet iets bijzonders zijn."
Misschien is de schans bij Delden aangelegd toen de Harrevelderschans bij Haaksbergen rond 1590 is gebouwd, door iemand als Simon Stevin of misschien toch iets later door Menno van Coehoorn. Lohuis wees provinciaal archeoloog A. Verlinde van Overijssel al eens op zijn vondst. Verlinde bevestigde dat er in elk geval een oude landweer uit de Middeleeuwen als grens tussen de marke Woolde en de Grote Boermarke van Delden lag. Lohuis kaartte de gegevens ook aan bij de toenmalige gemeente Stad Delden en bij Twickel. Maar een serieus onderzoek heeft nooit plaatsgevonden.
"Daarom moet dit een keer in de openbaarheid. Ik heb het al dertig jaar voor me gehouden. Ik weet niet of ik het ooit beleven zal. Maar het is jammer als het nooit tot een onderzoek leidt." "We nemen dit soort signalen heel serieus", zegt Ben de Vries van de Rijksdienst voor Archeologie, Cultuurlandschap en Monumenten in Amersfoort. "Wanneer we zo'n bericht krijgen gaan we eerst foto's bekijken en onderzoeken daarna ter plekke het landschap." Pas als de conclusies positief zijn en wordt aangenomen dat er werkelijk sprake kan zijn van een schans gaat de schop in de grond. "We zijn daar wel heel terughoudend in", zegt De Vries. "Je kunt maar één keer een opgraving doen." |
