Schans tussen Hengelo en Delden
geeft geheim nog niet prijs
| Verscholen in een groot bos, onbereikbaar vanaf de verharde weg, ligt een grachtenstelsel van wel twee honderd meter breed, in de vorm van een pentagon, een vijfhoek tussen Delden en Hengelo. Plus nog grachten ten noorden, oosten en ten zuiden van de pentagon. Hoe oud dit is staat niet vast. Een spionagefoto uit de Tweede Wereldoorlog verraadt de uiterst symmetrische lijnen van het verdedigingswerk.
Oude bewoners uit de omgeving noemen het gebied de citadel. Op een kaart uit 1820 komt het kunstwerk al voor. Maar in het archief van de eigenares, de stichting Twickel, is niets bijzonders bekend over dit terrein. Ook niet over de andere, soms meterslange kaarsrechte grachten in de omgeving van de pentagon. In 1862 of 1863 is de spoorlijn - de horizontale lijn - aangelegd vlak langs, aan de noordzijde, van de pentagon. In de oorlog hebben Duitse soldaten iets oostelijker luchtafweergeschut opgesteld omdat de fabrieken in Hengelo en de spoorlijn nogal eens is gebombardeerd. Zijn de grachten uit de tijd van Bommen Berend, de bisschop van Munster: Bernhard van Galen of nog ouder: uit de Tachtigjarige Oorlog toen het gebied rond Delden jarenlang is gebrandschat. De fotoreportage hieronder begint bij de spoorwegovergang, linksboven op de luchtfoto en gaat dan langs het spoor over de brug naar de grachten van de pentagon. |
 |
De atlas van Huguenin uit de periode 1819 - 1829, militaire topografische kaarten voor Noord-Nederland. Helemaal bovenin, tussen de Mossegoor en Kamphorst verbindt de Deldensestraat Hengelo (rechts buiten beeld) met Delden (links). Onder (ten zuiden) van de pentage stroomt de Oelerbeek/Azelerbeek langs de gracht. Mogelijk is het kunstwerk gemaakt om extra water vast te houden om in droge tijden de grachten van Delden en kasteel Twickel van voldoende water te voorzien.
